Τα σημάδια υπάρχουν, παντού. Η Αθήνα είναι γεμάτη ξένους τουρίστες. Τους βλέπεις μαζεμένους στα στενά δρομάκια του κέντρου της πόλης, αλλά και απροσδόκητα να περιφέρονται στα προάστια, να χαμογελούν από αυτί σε αυτί, να σαλόμουν ανάμεσα στα αυτοκίνητα που είναι παρκαρισμένα στα πεζοδρόμια. Μερικοί από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς της Ελλάδας είναι ήδη γεμάτοι – με ξένους. Άλλοι φτάνουν εκεί. Τα δελτία ειδήσεων γιορτάζουν μια ακόμη θριαμβευτική σεζόν. Υπάρχει όμως κάτι πολύ πιο περίπλοκο που κρύβεται στα παρασκήνια. Σίγουρα θα έχετε ακούσει ανθρώπους να μιλούν για το πόσο υψηλές είναι οι τιμές φέτος σε φέρυμποτ, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, σχεδόν οι μισοί Έλληνες δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά διακοπές μιας εβδομάδας αυτό το καλοκαίρι. Από αυτούς που θα πάνε διακοπές, περίπου οι μισοί θα μείνουν με φίλους ή θα πάνε στα δικά τους εξοχικά. Δεν συνηθίζεται. Είναι μια εμφανής τάση. Σταμάτησε για λίγο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά επέστρεψε: Το ελληνικό τουριστικό προϊόν απευθύνεται όλο και περισσότερο σε ξένους ταξιδιώτες. Η έννοια του ελληνικού καλοκαιριού, των πολυήμερων διακοπών σε μια όμορφη τοποθεσία, γίνεται σταδιακά η ουσία ενός άπιαστου ονείρου για τους περισσότερους.

Πως εγινε αυτο? Πώς το «ελληνικό καλοκαίρι» έγινε ξαφνικά ένα προϊόν που απευθύνεται αποκλειστικά σε ξένους ταξιδιώτες, πολύ ακριβό για τους ντόπιους, όπως σε άλλους προορισμούς σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπως το Μπαλί, οι Σεϋχέλλες και οι Μαλδίβες; Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των ξένων αφίξεων την τελευταία δεκαετία οφείλεται ακριβώς στο γεγονός ότι ο αριθμός των ατόμων που ταξιδεύουν σε ξένες χώρες αυξήθηκε απότομα και γρήγορα. Είναι μια έκρηξη που οδήγησε σε όλα τα διαφορετικά προβλήματα που βλέπαμε γύρω μας αυτά τα τελευταία χρόνια: γειτονιές που κάποτε κατοικούνταν από ντόπιους που καταλήφθηκαν από την Airbnbs. Οι αυξανόμενες τιμές ενοικίασης ωθούν έξω τους ντόπιους. διάβρωση του χαρακτήρα δημοφιλών προορισμών. φθίνουσα ποιότητα ζωής για τους υπόλοιπους κατοίκους.

Ακόμη χειρότερα, μέρη που δεν έχουν σχεδιαστεί για να φιλοξενούν μεγάλο αριθμό επισκεπτών βλέπουν ταυτόχρονα την πόρπη των υποδομών τους. Ακόμα κι αν έχει ανακαινιστεί ένα αεροδρόμιο σε κάποιο νησί με 2.000 κατοίκους, ακόμα κι αν έχουν προστεθεί περισσότερες κλίνες, ακόμα κι αν έχουν βρεθεί εργάτες – εγχώριοι ή ξένοι – να εξυπηρετούν όλες αυτές τις νέες μονάδες διαμονής, το οδικό δίκτυο, την ενέργεια, το νερό, Τα συστήματα διαχείρισης λυμάτων και απορριμμάτων παραμένουν σχεδιασμένα για 2.000 κατοίκους, στην καλύτερη περίπτωση.

Περάσαμε επίσης στο επόμενο επίπεδο: Καθώς οι ντόπιοι σε όλη την Ελλάδα προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κάθε τελευταίο τετραγωνικό μέτρο για να κοιμηθούν ή να ταΐσουν όσο το δυνατόν περισσότερους επισκέπτες, γίνονται αδιαπέραστοι από τους νόμους και το περιβάλλον και φαίνεται να αγνοούν πόσο χειρότερο είναι γίνεται η εμπειρία που προσφέρουν στους επισκέπτες τους, αλλά και πόσο αναπόφευκτη γίνεται η κατάρρευση της «μάρκας» που προσφέρει ο προορισμός. Η προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης ως μέσου για γρήγορη απόκτηση πολλών χρημάτων μπορεί να αναμένεται σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον όπου τα πάντα φαίνονται ευκαιριακά και μυωπικά. Ωστόσο, είναι μια τραγωδία που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας και λέγεται σε άρθρα και ιστορίες και βίντεο TikTok από απογοητευμένους influencers.

Και εδώ βρίσκεται το πρόβλημα: Αν χάσουμε το «ελληνικό καλοκαίρι», τι μένει; Τι είμαστε?

Οι ξένοι επισκέπτες θέλουν να έρθουν εδώ για να ζήσουν το ελληνικό καλοκαίρι όπως κάναμε μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Δεν πρόκειται για μιμητισμό ή μάρκετινγκ – είναι απλώς ένας πολύ καλός τρόπος για να περάσετε διακοπές. Αλλά για εμάς, αυτού του είδους οι διακοπές δεν είναι απλώς μια συνήθεια ή ένα έθιμο. Το ελληνικό καλοκαίρι είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας. Σαν χωριάτικη σαλάτα, σαν να παραπονιέμαι για τον διαιτητή και σαν να παρκάρεις παράνομα «για ένα λεπτό». Χαζεύοντας στην παραλία, κολύμπι στη θάλασσα, φαγητό σε μια ταβέρνα, απογευματινή βόλτα σε μια όμορφη παραθαλάσσια πόλη, τρώγοντας παγωτό στο λιμάνι – αυτά είναι τα πράγματα που ονειρεύονται πολλοί άνθρωποι, αλλά είναι πολλά περισσότερα για εμάς. Πέρα από τον περιστασιακό αθλητικό θρίαμβο, δεν υπάρχουν πολλές εμπειρίες που μοιραζόμαστε ως κοινότητα. Είμαστε λίγο χαζομάρες, μια μάζα οικογενειών που μοιράζονται τον ίδιο γεωγραφικό χώρο, συχνά με δυσαρέσκεια. Αλλά έχουμε τις καλοκαιρινές μας διακοπές. Το ότι πρόκειται για μια εμπειρία που γίνεται όλο και πιο απρόσιτη για ολοένα και περισσότερους Έλληνες και Έλληνες είναι κάτι που αναπόφευκτα θα έχει συνέπειες. Είναι ένα συλλογικό τραύμα. Είναι ένα άλλο νήμα που τραβιέται από το κουρελιασμένο πουλόβερ που είναι η ταυτότητά μας ως έθνος, ως κοινωνία.