Ανακαλύφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η περίφημη «Σφραγίδα του Κυβερνήτη (ή Ηγεμόνα)» που χρονολογείται στα μέσα του 15ου αιώνα π.Χ. (Υστερομινωική περίοδος/Ύστερη Εποχή του Χαλκού), ήταν η πρώτη ένδειξη ότι κάτι πολύ μεγαλύτερο κρύβεται κάτω από την επιφάνεια του Λόφος Καστέλι στην καρδιά της Παλιάς Πόλης των Χανίων. Το μικροσκοπικό κυκλικό αποτύπωμα σφραγίδας, κατασκευασμένο από πηλό, απεικονίζει ένα σύμπλεγμα πολυώροφων κτιρίων σε μια βραχώδη παραθαλάσσια πλαγιά, πάνω από το οποίο στέκεται επιβλητική ανδρική φιγούρα που φορά μινωικό κιλότο και κρατά σκήπτρο ή δόρυ.

Αργότερα, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν εκτεταμένο χώρο θυσιών στον λόφο, όπου, εκτός από τον τεράστιο αριθμό υπολειμμάτων ζώων, υπήρχαν και τα οστά μιας νεαρής γυναίκας. πιθανές αποδείξεις ανθρωποθυσίας για να κατευνάσουν τους θεούς, που πραγματοποιήθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 13ου αιώνα π.Χ.

Πιο πρόσφατα, οι ανασκαφές από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2022 ήρθαν ένα βήμα πιο κοντά στην επιβεβαίωση της ύπαρξης ενός τεράστιου ανακτορικού συγκροτήματος που κάποτε δέσποζε στην περιοχή τον 14ο και 13ο αιώνα π.Χ., το πολιτικό κέντρο της αρχαίας πόλης- κράτος της Κυδωνίας στη Μινωική και Κρητομυκηναϊκή περίοδο. Οι περσινές ανασκαφές επικεντρώθηκαν στα ερείπια μιας μεγάλης, υπόστυλ αίθουσας (η οροφή της στηριζόταν σε κίονες), που οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι μπορεί να χρησίμευε ως δημόσιος χώρος για διοικητικές ή θρησκευτικές δραστηριότητες.

Ξύλινες κολώνες

«Βρήκαμε περισσότερες βάσεις ξύλινων κιόνων, που δείχνουν ότι η αίθουσα ήταν χωρισμένη με δύο κιονοστοιχίες σε τρία κλίτη και κάλυπτε μια έκταση τουλάχιστον 200 τετραγωνικών μέτρων», λέει η Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, διευθύντρια των ανασκαφών στο Καστέλι και επίτιμη γενική διευθύντρια. αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς.

«Η αίθουσα», συνεχίζει, «δεν θα μπορούσε να ανήκει σε μια απλή κατοικία αλλά σε έναν μεγάλο χώρο συγκέντρωσης, ίσως μια διοικητική ή θρησκευτική περιοχή του παλατιού που γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπήρχε στο λόφο». Περιέργως, ανάμεσα στις δύο κιονοστοιχίες ανακαλύφθηκαν τα ίχνη ενός ξύλινου επίπλου, πιθανώς ενός καθίσματος, το οποίο ήταν τοποθετημένο σε μια πέτρινη πλάκα. Η Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη δεν πιστεύει ότι λειτούργησε απαραίτητα ως «θρόνος», καθώς χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, αλλά γενικότερα χαρακτηριστικά του χώρου υποστηρίζουν την ιδέα ότι η αίθουσα αποτελούσε μέρος ενός τεράστιου ανακτορικού συγκροτήματος.

Η Κρήτη έχει μινωικά ανάκτορα στην Κνωσό, τη Φαιστό, τη Ζάκρο και τα Μάλια, καθώς και στο Καστέλι Πεδιάδος, τη Ζώμινθο και τις Αρχάνες. Αν επιβεβαιωθεί, «το παλάτι της Κυδωνίας θα ήταν από τα μεγαλύτερα του νησιού», πρόσθεσε η Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη. «Θα ήταν το πιο σημαντικό στη δυτική Κρήτη, σίγουρα κατά την κρητομυκηναϊκή περίοδο, όταν οι Μυκηναίοι κυριαρχούσαν στο νησί. Κάποια στιγμή, το παλάτι θα έπαιζε πρωταρχικό ρόλο στις οικονομικές, διοικητικές και θρησκευτικές υποθέσεις του κράτους. Η βασική διαφορά είναι ότι το παλάτι δεν περιβάλλεται από εξοχή, σε αντίθεση με τα άλλα, αλλά σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή. Αυτό συμβαίνει από την 4η χιλιετία π.Χ.».

Το σύγχρονο αστικό τοπίο των Χανίων, με τα πολλά στρώματα αρχαίου οικισμού, δυσκολεύουν την ταχύτατη πρόοδο μιας ανασκαφής που ξεκίνησε πριν από δεκαετίες. Οι αρχαιολόγοι μπορούν να επικεντρώσουν μόνο ένα μικρό τμήμα κάθε φορά, χρόνο με το χρόνο. Ακόμα κι έτσι, με τη βοήθεια νέων επιστημονικών μεθόδων και τεχνικών, συγκεντρώνονται περισσότερα δεδομένα από ό,τι στο παρελθόν. Για παράδειγμα, η ικανότητα συλλογής και ανάλυσης aDNA (αρχαίο DNA) από το κρανίο της νεαρής γυναίκας, που σκοτώθηκε τελετουργικά μετά τον σεισμό του 13ου αιώνα π.Χ., έχει δείξει οριστικά ότι οι κάτοικοι της Κυδωνίας της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ήταν γενετικά διαφορετικοί από τους ανθρώπους με εισαγόμενα χαρακτηριστικά από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Μινωίτης πολεμιστής

Ανάμεσα στα φορητά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά τις περσινές ανασκαφές, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα είναι μια κυκλική πήλινη πλάκα με ιδεόγραμμα Γραμμικής Α, που απεικονίζει έναν πολεμιστή με ασπίδα.

Σε ένα από τα μεταγενέστερα στρώματα, οι αρχαιολόγοι βρήκαν έναν θησαυρό με 33 ασημένια νομίσματα, κυρίως στατήρες του 4ου αιώνα π.Χ., που σύμφωνα με την Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη είναι «ένα εντυπωσιακό και μοναδικό εύρημα». Και προσθέτει: «Προέρχονται από τουλάχιστον 13 πόλεις σε όλη την Κρήτη, κάτι που δεν το συναντάς πολύ συχνά. Μπορεί να έχουμε να κάνουμε με συγκέντρωση πλούτου από εγχείρημα σε όλο το νησί και απόκρυψή τους λόγω ξαφνικής έκτακτης ανάγκης. Τα νομίσματα είναι υψηλής αξίας και, λόγω της εξαιρετικής κατάστασης διατήρησής τους, είναι εύκολα αναγνωρίσιμα.»

Το ανασκαφικό έργο, το οποίο πραγματοποιείται με απώτερο σκοπό να καταστεί ο χώρος προσβάσιμος στο κοινό, λαμβάνει χρηματοδότηση από το Ινστιτούτο Προϊστορίας Αιγαίου και επιβλέπεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, τμήμα του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού. και Αθλητισμός.