Κάθε φορά που ένα «ακραίο καιρικό φαινόμενο» πλήττει την Ελλάδα, η πολιτεία αντιδρά με γενικευμένο φόβο. γκρινιάζω; Όχι, είναι απλώς μια παρατήρηση. Και, βεβαίως, αυτού του είδους η απάντηση του κράτους είναι προτιμότερη από τη μη απάντηση ή την προσβλητική γραμμή –που ήταν επίσης απαξιωτική προς τα θύματα– «Έπαθα μια κακή τύχη στη βάρδιά μου», που απαθανάτισε η πρώην περιφερειάρχης Ρένα Δούρου. περιγράψτε την ανικανότητα των κρατικών υπηρεσιών κατά τις φονικές πυρκαγιές της Ανατολικής Αττικής το 2018. Τι γραμμή ήταν αυτή! Παραμένει ως διανοητικό μνημείο πολιτικής ανηθικότητας και σκληρότητας.
Ωστόσο, η υπερβολή που είδαμε τη Δευτέρα, με τα πάντα να κλείνουν, δεν είναι η αντίδραση ενός σύγχρονου κράτους. Για παράδειγμα, το κλείσιμο του δημόσιου τομέα και όλων των σχολείων στην Αττική δείχνει ένα είδος πανικού. Προφανώς, πρόκειται για προεκλογική περίοδο και δεν υπάρχει περιθώριο για ανεμελιά, αλλά αυτό το μοτίβο υπερβολής το έχουμε ήδη δει εκτός προεκλογικής περιόδου.
Είναι δίκαιο να πούμε ότι οι μετεωρολογικές προβλέψεις δεν είναι πάντα τόσο ακριβείς – δεν θα μπορούσαν να είναι. Τη Δευτέρα, το απόγευμα, ο καιρός χαλάρωσε και τα χιόνια έλιωσαν στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν παράλογο να μην άνοιξαν τα σχολεία, για παράδειγμα, σε κεντρική συνοικία του Παγκρατίου. Η φετινή χιονόπτωση δεν συγκρίνεται με τη μεγάλη καταιγίδα του περασμένου έτους ή με εκείνη του 2021. Τι θα γινόταν όμως αν η χιονοθύελλα Barbara αποδειχτεί πιο σφοδρή από το αναμενόμενο; Ποιος μπορεί να εγγυηθεί πώς θα εξελιχθούν τόσο έντονα καιρικά φαινόμενα;
Μια φορά δαγκώθηκε, δύο φορές ντροπαλός, επομένως κάθε κυβερνητικός αξιωματούχος είναι πλέον υπερβολικά προσεκτικός. Ο λόγος αυτής της αντίδρασης συνοψίζεται σε τρεις καταστροφές: τη φονική πλημμύρα στη Μάνδρα (2017), τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι (2018) και τα εκατοντάδες αυτοκίνητα παγιδευμένα σε ένα μέτρο χιονιού στην Αττική Οδό (2022). Και με τη δίκη για τους θανάτους στο Μάτι να βρίσκεται σε εξέλιξη, όλοι θυμόμαστε ξανά τη φρίκη εκείνων των ημερών. Η πλημμύρα στη Μάνδρα είναι αυτή που έχει σχεδόν ξεχαστεί παρόλο που υπήρξαν 24 θύματα. Και το περσινό φιάσκο με την Αττική Οδό είναι πολύ πιο φρέσκο στο μυαλό μας, αν και ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα. Ωστόσο, ήταν παράλογο μια κρίσιμη αρτηρία όπως η Αττική Οδός να κλείνει έτσι, αφήνοντας τους οδηγούς καθηλωμένους για ώρες στη μέση του πουθενά.
Αυτά τα τρία ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν μετατοπίσει τη λογική των υπευθύνων στον κρατικό μηχανισμό από την αδράνεια στην γονατιστή αντίδραση. Ωστόσο, για να είμαστε δίκαιοι, αυτό συνεπάγεται κάπως καλύτερη προετοιμασία για τέτοια φαινόμενα.
Αυτό το εκκρεμές που μετατράπηκε από την αδράνεια στην υπερβολική αντίδραση είναι αποτέλεσμα μόνο ενός πράγματος: της χρόνιας απουσίας ενός κρατικού μηχανισμού που να λειτουργεί ανεξάρτητα, ανεξάρτητα από το κόμμα της εξουσίας. Φυσικά, τα πράγματα έχουν εξελιχθεί (ένα ρόλο έπαιξε και η πανδημία, που ήταν η πιο δύσκολη πρόκληση), αλλά έχουμε δρόμο ακόμα για να αντιμετωπίσουμε τέτοιους κινδύνους οργανωμένα, ήρεμα και πριν από το κράτος και το οι υπηρεσίες παύουν να είναι κομματικές.