Πώς βλέπει η Ελλάδα τους Έλληνες της διασποράς; Από τη μία, η Ελλάδα είναι περήφανη για τους διακεκριμένους επιστήμονες, ακαδημαϊκούς, καθηγητές, γιατρούς, κορυφαίους στην τέχνη κ.λπ. που διαπρέπουν στο εξωτερικό. Από την άλλη, η Ελλάδα τους βλέπει ως Έλληνες που «δραπέτευσαν» από τη χώρα –την «ερήμωσαν», θα έλεγαν κάποιοι– και δεν υφίστανται τις καταστροφές της ζωής στην Ελλάδα. Επιπλέον, το ένα εκατομμύριο περίπου Έλληνες της διασποράς που γεννήθηκαν στην Ελλάδα δεν είναι ομοιογενείς, με σημαντικές διαφορές στα χρόνια που έζησαν στο εξωτερικό. Και, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία, υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο γεννημένοι στο εξωτερικό με ελληνική εξόρυξη.

Πώς βλέπει η Ελλάδα τους Έλληνες του εξωτερικού; Πρώτον, ως επενδυτές. Η Ελλάδα καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την προσέλκυση επενδύσεων από Έλληνες του εξωτερικού, με περιορισμένα αποτελέσματα. Δεύτερον, ως τουρίστες. Οι ελληνικές τουριστικές διαφημίσεις είναι πολύ πιο διαδεδομένες στα μέσα ενημέρωσης της διασποράς από ό,τι σε άλλα μέσα του εξωτερικού. Τρίτον, ως «λομπίστες», γιατί παραδόξως οι ελληνικές εφημερίδες πιστεύουν ότι οι Έλληνες στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν, σχεδόν μαγικά, να λυγίσουν την αμερικανική εξωτερική πολιτική πιο κοντά στα ελληνικά συμφέροντα.

Για πολλούς είναι προφανές ότι αυτοί οι «ξένοι» πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα με τους ντόπιους στην Ελλάδα και να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές από όπου ζουν. Για άλλους, αυτή η ιδέα είναι περίεργη, ακόμη και άδικη. Ωστόσο, το ελληνικό Σύνταγμα δίνει δικαίωμα ψήφου σε όλους όσοι έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και γενικά στους κατόχους ελληνικών διαβατηρίων ή ταυτοτήτων – εφόσον πραγματοποιήσουν το ταξίδι στην Ελλάδα. Το θέμα του παρόντος νόμου είναι αν η Βουλή των Ελλήνων θα διευκολύνει τους Έλληνες της διασποράς να ψηφίσουν όπου μένουν, εκτός Ελλάδας. Με γενναιότητα και βαθιά εμπιστοσύνη στη δημοκρατία, η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη προτείνει αυτή την αλλαγή. Ωστόσο, μικρόψυχοι βουλευτές και κόμματα θέλουν να αρνηθούν ακόμη και αυτή τη μικρή βοήθεια προς τους Έλληνες του εξωτερικού.

Κάποια κόμματα μετρούν τα ψηφοδέλτια, ρωτώντας «η διασπορά θα ψηφίσει εμάς ή τους άλλους;» Με βάση αυτή τη λογική, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισαν στην προηγούμενη Βουλή να αρνηθούν το δικαίωμα ψήφου στο εξωτερικό στο 99% των Ελλήνων των Ηνωμένων Πολιτειών, επιβάλλοντας επαχθείς όρους συμπεριλαμβανομένης της υποβολής ελληνικών φορολογικών δηλώσεων. Αυτές ήταν συνθήκες προσχηματισμού, βασισμένες στους (πιθανότατα σωστούς) φόβους των αριστερών κομμάτων ότι οι Έλληνες στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία δεν θα ψήφιζαν το κόμμα του Λεονίντ Μπρέζνιεφ ή το κόμμα που έπαιξε το μέλλον της Ελλάδας μέσω των ακροβατικών του δημοψηφίσματος του 2015.

Πολλά κόμματα έχουν δεσμευτεί να ψηφίσουν υπέρ του νόμου. Άλλα κόμματα «το σκέφτονται» και θα ψηφίσουν ανάλογα με το τι θα λάβουν ως αντάλλαγμα για τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας σε άλλα θέματα. Αυτός ο οπορτουνισμός δείχνει μια βαθιά αντιδημοκρατική προκατάληψη. Σε αυτό το παιχνίδι οι Έλληνες του εξωτερικού δεν έχουν να προσφέρουν κάτι ως αντάλλαγμα, αφού δεν εκπροσωπούνται στη Βουλή. Έχουν λιγότερα δικαιώματα από την κατώτερη τάξη πολιτών στην Αρχαία Ρώμη, τους πληβείους.

Παρά αυτόν τον οπορτουνισμό, υπάρχουν ακόμη πολλές πιθανότητες η ψήφιση αυτού του νόμου να αποτελέσει μια φωτεινή νέα αρχή στις σχέσεις της Ελλάδας με τη διασπορά. Αυτός ο νόμος θα ενισχύσει τη σχέση της διασποράς με την πατρίδα. Θα βοηθήσει στην αύξηση της συμμετοχής των Ελλήνων της διασποράς σε εθνικά θέματα, όπως αυτά συζητούνται, για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα βελτιώσει επίσης τη συμμετοχή και την εμπειρία των Ελλήνων της διασποράς στις δημόσιες υποθέσεις της Ελλάδας. Επιπλέον, πιστεύω ακράδαντα ότι η ψηφοφορία μέσω ταχυδρομείου είναι η καλύτερη μέθοδος για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού και ελπίζω ότι αυτό θα ενσωματωθεί στο νόμο και θα θεσμοθετηθεί σύντομα.

Εκτός από αυτόν τον νόμο, υπάρχουν πολλά βήματα που πρέπει να κάνει το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών για τη δημιουργία στενότερων σχέσεων με τους Έλληνες του εξωτερικού, ιδιαίτερα με εκείνους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι τελικές αποφάσεις στη σχέση της Αθήνας με την Άγκυρα θα ληφθούν στην Ουάσιγκτον. Οι Ελληνοαμερικανοί θα μπορούσαν να παίξουν βασικό ρόλο βοηθώντας την Ελλάδα, αλλά τα ακόλουθα βήματα είναι απαραίτητα. Πρώτον, το Υπουργείο Εξωτερικών πρέπει να προσεγγίσει και να κάνει διάλογο με τους Έλληνες του εξωτερικού στις χώρες διαμονής τους. Δηλαδή, τα ελληνικά προξενεία πρέπει να γνωρίζουν τους Έλληνες των συνοικιών τους. Τουλάχιστον τα προξενεία θα πρέπει να έχουν τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους και να συζητούν μαζί τους εθνικά θέματα καθώς και πολιτιστικά θέματα. Είναι απαράδεκτο τα ελληνικά προξενεία να έχουν λιγότερο από το 5% των ηλεκτρονικών διευθύνσεων των Ελλήνων της διασποράς στην περιοχή τους.

Δεύτερον, το Υπουργείο Εξωτερικών πρέπει να ξεπεράσει τη μακροχρόνια σιωπή του. Χρειάζεται να μιλήσει ανοιχτά, με θάρρος και πεποίθηση, για τις εθνικές ελληνικές θέσεις – στην Ελλάδα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα με τη διασπορά. Θέσεις ευνοϊκές για την Ελλάδα σπάνια εμφανίζονται σε αμερικανικές εφημερίδες και ειδησεογραφικά περιοδικά επειδή το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει καταβάλει επαρκή προσπάθεια για αυτό. Αφήνοντας κατά μέρος τις μικρές ελληνοαμερικανικές οργανώσεις, η Ελλάδα χρειάζεται να προσλάβει επαγγελματίες λομπίστες, όχι Έλληνες και όχι Ελληνοαμερικανούς. Και αυτό το επαγγελματικό λόμπι θα πρέπει να προσπαθήσει να επηρεάσει όλους, τόσο τους Ρεπουμπλικάνους όσο και τους Δημοκρατικούς, τόσο το Κογκρέσο όσο και τον Λευκό Οίκο. Η Τουρκία ξοδεύει πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια ετησίως για λόμπι. δεν ξοδεύουμε σχεδόν τίποτα.

Τρίτον, οι μικρές ελληνοαμερικανικές οργανώσεις μας είχαν μεγάλες επιτυχίες λόγω των ηρωικών προσπαθειών τους. Αλλά πρέπει να γίνουν πολύ μεγαλύτερες, ελπίζουμε τόσο μεγάλες όσο οι εβραϊκές οργανώσεις στις ΗΠΑ. Ακόμη και όταν έχετε απόλυτο δίκιο στις θέσεις σας, το πολιτικό σύστημα στις Ηνωμένες Πολιτείες θα εξακολουθεί να μετράει τον αριθμό των ψηφοφόρων που επηρεάζετε και το χρηματικό ποσό που μπορείτε να δωρίσετε στους υποψηφίους, επομένως το μέγεθος έχει μεγάλη σημασία.

Τέταρτον, όλες αυτές οι ενέργειες πρέπει να ξεκινήσουν τώρα, αλλά κανείς δεν πρέπει να περιμένει άμεσα αποτελέσματα. Αυτό πρέπει να είναι μια μακροπρόθεσμη και συνεχής επένδυση της Ελλάδας προς τη διασπορά, αλλά και προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον κόσμο. Οι ανταμοιβές είναι προφανείς.

Μακάρι ο νόμος που εγγυάται πλήρη δικαιώματα ψήφου στους Έλληνες του εξωτερικού να είναι μια καλή αρχή για μια νέα εποχή στη σχέση Ελλάδας-διασποράς!

Ο Νικόλαος Οικονομίδης είναι καθηγητής στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.