Ας υποθέσουμε ότι η παράκαμψη του άρθρου 16 του Συντάγματος (που ορίζει ότι όλα τα πανεπιστήμια είναι κρατικά) και η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων μέσω διακρατικών συμφωνιών, έχει διπλή ανάγνωση.
Από τη μία πλευρά, υπάρχουν εκείνοι που υποδέχονται με ανακούφιση την πρόθεση της κυβέρνησης. Περίμεναν χρόνια την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση να μιμηθεί αυτό που συμβαίνει σε τόσες άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο: την υποδοχή ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, «παραμερίζοντας την υπάρχουσα σκιώδη εκπαίδευση των ιδιωτικών κολεγίων, προσελκύοντας την ελίτ της ακαδημαϊκής αριστείας». όπως είπε στην Καθημερινή σε πρόσφατο άρθρο του ο καθηγητής συνταγματικού δικαίου Γιώργος Δελλής. Το σχέδιο φυσικά θα κριθεί στην πρακτική εφαρμογή του, όπως σημειώνουν υποστηρικτές της αλλαγής, που δεν συμφωνούν άκριτα με τις υπουργικές εξαγγελίες. Από την άλλη, υπάρχει η συνεχής και επαναλαμβανόμενη άποψη των κριτικών: «Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας δεν είναι προοδευτική – είναι αντιδραστική. Όχι μόνο δεν ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των κρατικών πανεπιστημίων, αλλά τα απαξιώνει».
Η αναθεώρηση του άρθρου 16 συζητείται εδώ και χρόνια. Είναι το ακαδημαϊκό κατεστημένο που αισθάνεται ότι η θέση και τα προνόμιά του απειλούνται; Είναι η ανεξέλεγκτη δύναμη των καθηγητών πανεπιστημίου που μεγαλώνει όταν λείπει η λογοδοσία και οι αξιολογήσεις; Είναι ο φόβος ότι οι καλοί φοιτητές θα επιλέξουν ένα ξένο πανεπιστήμιο και όχι ένα ελληνικό, οδηγώντας στην παρακμή του τελευταίου;
Όλοι αντιλαμβάνονται, ωστόσο, είτε το παραδέχονται είτε απλώς το σκέφτονται, ότι τα πανεπιστήμια χρειάζονται θεραπεία σοκ. Μια συνθήκη που θα τους υποχρεώσει να αναθεωρήσουν αντιλήψεις που έχουν εμβολιάσει και απελευθερώσει τις δημιουργικές τους δυνάμεις, πολλαπλασιάζοντας τους πολλούς θύλακες αριστείας που αναμφίβολα υπάρχουν, καθώς και διαδικασίες αναθεώρησης (όπως η εκλογή πρυτάνεις) που μαστίζονται από παρασκηνιακές συμφωνίες.
Η ίδρυση ξένων ανώτατων ιδρυμάτων στην Ελλάδα θα χρησιμεύσει ως θεραπεία σοκ; Το θάρρος να προχωρήσουμε με μεταρρυθμίσεις δεν αρκεί. Είναι απαραίτητο να διασφαλιστούν κριτήρια και προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληρούν αυτά τα πανεπιστήμια. Άλλο είναι να προάγεις τον υγιή ανταγωνισμό και άλλο να μην έχεις κανόνες. Αλλά αν παραμείνουμε στον φόβο και την καχυποψία, θα καταλήξουμε μόνο στην αδράνεια. Οι αλλαγές έχουν πάντα τους κινδύνους τους.