Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ένας λαϊκιστής με ολοένα και πιο αυταρχικές τάσεις, έχει προγραμματιστεί να ορκιστεί και να ξεκινήσει την τρίτη του προεδρική θητεία το Σάββατο μετά την τελευταία του εκλογική νίκη.
Ο Ερντογάν, ο οποίος ηγήθηκε της Τουρκίας ως πρωθυπουργός ή πρόεδρος για 20 χρόνια, επικράτησε σε έναν δεύτερο γύρο κούρσας το περασμένο Σαββατοκύριακο παρά τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση της χώρας και την επικρινόμενη απάντηση της κυβέρνησής του στον σεισμό του Φεβρουαρίου που σκότωσε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους.
Γνωστός ως «reis» ή «αρχηγός», μεταξύ των θαυμαστών του, ο 69χρονος Ερντογάν είναι ήδη ο μακροβιότερος ηγέτης στην ιστορία της τουρκικής δημοκρατίας. Η επανεκλογή του για μια πενταετή θητεία που διαρκεί έως το 2028 επεκτείνει τη διακυβέρνησή του σε μια τρίτη δεκαετία και θα μπορούσε ενδεχομένως να υπηρετήσει περισσότερο με τη βοήθεια ενός φιλικού κοινοβουλίου.
Ακολουθεί μια ματιά στην καριέρα του Ερντογάν και μερικούς από τους λόγους της πολιτικής μακροζωίας του.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι τα σοβαρά οικονομικά δεινά της Τουρκίας προκύπτουν από τις ανορθόδοξες δημοσιονομικές πολιτικές του Ερντογάν – κυρίως, τα πιεστικά επιτόκια έναντι του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού παρά τις προειδοποιήσεις των οικονομολόγων. Ωστόσο, η πλειονότητα των ψηφοφόρων – έλαβε το 52% των ψήφων του δεύτερου γύρου – δεν φάνηκε να το έχει εναντίον του.
Η αντοχή του Ερντογάν εν μέσω μιας κρίσης κόστους ζωής –ο πληθωρισμός στην Τουρκία έφτασε στο εκπληκτικό 85% τον Οκτώβριο πριν υποχωρήσει στο 44% τον Απρίλιο– μπορεί να οφείλεται στο ότι πολλοί άνθρωποι προτιμούν τη σταθερότητα από την αλλαγή καθώς αγωνίζονται να πληρώσουν τις ραγδαίες τιμές για τα ενοίκια και τα βασικά εμπορεύματα.
Ο πρόεδρος έχει αποδείξει την ικανότητα να αναστρέφει την οικονομία στο παρελθόν. Και ποτέ δεν απέφυγε να ξοδέψει και να χρησιμοποιήσει κυβερνητικούς πόρους προς το πολιτικό του όφελος.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η κυβέρνησή του έχει ξοδέψει αφειδώς σε υποδομές για να ευχαριστήσει τους ψηφοφόρους. Την περίοδο πριν από τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του περασμένου μήνα, αύξησε τους μισθούς και τις συντάξεις για να μετριάσει το πλήγμα από τον πληθωρισμό και εκταμίευσε επιδοτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
Ένα σημείο υπερηφάνειας για πολλούς ψηφοφόρους είναι ο αυξανόμενος στρατιωτικός-βιομηχανικός τομέας της Τουρκίας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας, ο Ερντογάν ανέφερε συχνά drones εγχώριας κατασκευής, αεροσκάφη και ένα πολεμικό πλοίο που διαφημίζεται ως το πρώτο «μηχανοκίνητο αεροσκάφος» στον κόσμο.
ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ
Ο Ερντογάν έχει παρασύρει πολλούς Τούρκους στο πλευρό του με τον τρόπο που περιηγείται στην παγκόσμια σκηνή. Οι υποστηρικτές του βλέπουν σε αυτόν έναν ηγέτη που έχει δείξει ότι η Τουρκία μπορεί να είναι σημαντικός παίκτης στη γεωπολιτική, ενώ επιδεικνύει ένα ανεξάρτητο σερί καθώς εμπλέκεται με την Ανατολή και τη Δύση.
Η Τουρκία είναι βασικό μέλος του ΝΑΤΟ λόγω της στρατηγικής της θέσης στο σταυροδρόμι Ευρώπης και Ασίας και ελέγχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Ερντογάν, η χώρα έχει αποδειχθεί απαραίτητος και, μερικές φορές, ενοχλητικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ.
Η τουρκική κυβέρνηση ανέστειλε την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και αγόρασε ρωσικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, ωθώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες να εκδιώξουν την Τουρκία από ένα σχέδιο μαχητικών αεροσκαφών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Ωστόσο, μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη, η Τουρκία μεσολάβησε μια ζωτικής σημασίας συμφωνία εν καιρώ πολέμου που επέτρεψε στην Ουκρανία να ξαναρχίσει να μεταφέρει σιτηρά μέσω της Μαύρης Θάλασσας σε μέρη του κόσμου που παλεύουν με την πείνα.
Ο Ερντογάν χαιρέτισε την επανεκλογή του, η οποία ήρθε καθώς η χώρα ετοιμάζεται να τιμήσει την εκατονταετηρίδα της δημοκρατίας, ως την έναρξη του «Αιώνα της Τουρκίας».
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΙΣΛΑΜΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Ο Ερντογάν έχει καλλιεργήσει βαθιά πίστη από συντηρητικούς και θρησκευόμενους υποστηρικτές αναδεικνύοντας τις ισλαμικές αξίες σε μια χώρα που οριζόταν από την κοσμικότητα για σχεδόν έναν αιώνα.
Έχει περιορίσει τις εξουσίες του στρατού, οι οποίοι συχνά ανακατεύονταν στην πολιτική πολιτική κάθε φορά που η χώρα άρχιζε να αποκλίνει από την κοσμικότητα. Κατάργησε τους κανόνες που απαγόρευαν στις συντηρητικές γυναίκες να φορούν μαντίλα σε σχολεία και κυβερνητικά γραφεία.
Επίσης, μετέτρεψε εκ νέου την εμβληματική Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε τζαμί, ικανοποιώντας ένα μακροχρόνιο αίτημα των Τούρκων ισλαμιστών. Ο καθεδρικός ναός της βυζαντινής εποχής έγινε για πρώτη φορά τζαμί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, αλλά είχε λειτουργήσει ως μουσείο για δεκαετίες.
Πιο πρόσφατα, καταδίκασε τα δικαιώματα LGBTQ+, υπονοώντας ότι αποτελούν απειλή για την παραδοσιακή, συντηρητική αντίληψη του τι συνιστά οικογένεια.
ΑΥΣΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑ ΜΜΕ
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών στην εξουσία του, ο Ερντογάν παγίωσε τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης.
Η πλειονότητα των τουρκικών ειδησεογραφικών πρακτορείων ανήκει πλέον σε ομίλους ετερογενών δραστηριοτήτων που είναι πιστοί σε αυτόν. Χρησιμοποίησε τη θέση του για να φιμώσει την κριτική και να υποτιμήσει την αντιπολίτευση.
Οι διεθνείς παρατηρητές των εκλογών παρατήρησαν ότι τόσο ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στις 14 Μαΐου όσο και ο δεύτερος γύρος της 28ης Μαΐου ήταν ελεύθεροι αλλά όχι δίκαιοι.
Ενώ οι ψηφοφόροι στον δεύτερο γύρο είχαν μια επιλογή μεταξύ γνήσιων πολιτικών εναλλακτικών, «η μεροληπτική κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης και η έλλειψη ίσων όρων ανταγωνισμού έδωσαν ένα αδικαιολόγητο πλεονέκτημα στον κατεστημένο», δήλωσε ο Farah Karimi, συντονιστής του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. .
Ο αντίπαλος του Ερντογάν στον δεύτερο γύρο των εκλογών, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, είχε υποσχεθεί να αναιρέσει τις οικονομικές πολιτικές του προέδρου και να επαναφέρει την Τουρκία σε δημοκρατικό δρόμο, τερματίζοντας τις καταστολές στην ελευθερία του λόγου.