Η διεθνής ομάδα δημοσιογράφων που αποκάλυψε μια ισραηλινή εταιρεία που ειδικεύεται στην παραπληροφόρηση και την εκλογική χειραγώγηση είναι σημαντική και πιο ενδιαφέρουσα. Δίνει ονόματα και πρόσωπα σε δραστηριότητες που διεξάγονται στο βαθύ σκοτάδι. Επιπλέον, μια αναφορά στην ύπαρξη γραφείου της εταιρείας στην Ελλάδα προσθέτει μια νέα διάσταση στο σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, εγείροντας νέα ερωτήματα σχετικά με τη νεκροψυχία που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το πολιτικό κλίμα. Ωστόσο, οι αποκαλύψεις και τα καυχήματα της εταιρείας – που εγκλωβίστηκε από δημοσιογράφους που παρίσταναν πιθανούς πελάτες – δεν αποτελούν έκπληξη. Παρέχουν όμως την ευκαιρία να εξετάσουμε τη διαφορά μεταξύ πολιτικής και παραπληροφόρησης.

Για χρόνια, ομάδες πρώην μυστικών πρακτόρων από το Ισραήλ, τη Βρετανία και άλλες χώρες πουλούσαν τις ειδικές υπηρεσίες τους σε πελάτες σε όλο τον κόσμο. Καθώς η τεχνολογία αναπτύσσεται, το ίδιο συμβαίνει και με τον κατάλογο των υπηρεσιών που προσφέρονται σε επιχειρήσεις, ιδιώτες, πολιτικά κόμματα – ίσως ακόμη και κράτη. Αυτά περιλαμβάνουν τη διαβούλευση, την κατασκοπεία αντιπάλων και τη συλλογή πληροφοριών, εκστρατείες παραπληροφόρησης, ψεύτικους λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα και τη διάδοση ψεύτικων ειδήσεων. «Παίκτες του κράτους» έχουν κατηγορηθεί ότι ασκούν παρόμοιες πρακτικές, παρεμβαίνοντας στην πολιτική άλλων χωρών με χρήματα ή τεχνολογικά μέσα. Από το 2016 έχουμε ακούσει πολλά για τη ρωσική παρέμβαση στο δημοψήφισμα για το Brexit και την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά όπως οι εταιρείες που πωλούν τέτοιες υπηρεσίες, οι κρατικές υπηρεσίες έχουν συμφέρον να παίξουν την αποτελεσματικότητά τους ή το μέγεθος της εξωτερικής απειλής. Ο κόσμος της εξαπάτησης είναι γεμάτος υπερβολές και ψέματα, και τέτοιες παρεμβάσεις δεν έχουν αποδειχθεί καθοριστικές.

Φυσικά, η δουλειά των μισθοφόρων στη σκοτεινή πλευρά της πολιτικής μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα και να διευρύνει τους διαχωρισμούς στην κοινωνία. Από μόνο του, όμως, δεν μπορεί να επηρεάσει την πολιτική που ασκείται μέσω των θεσμών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Όσο θερμός κι αν γίνει ο «εμφύλιος» στα social media, οι εκλογές αποφασίζονται από τις πολιτικές προτάσεις στο τραπέζι, από την εξάντληση της μιας πλευράς και την ελπίδα που προσφέρει η άλλη και από τον τρόπο που αυτές παρουσιάζονται στο κοινό. Και μια σημαντική πτυχή της πολιτικής είναι ο σωστός – ή λάθος – χειρισμός κάθε είδους απειλής κατά των θεσμών και της κανονικότητας.