Είναι κακό πράγμα τα φυλλάδια; Εξαρτάται. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια χώρα όπου υπάρχει ένα αρχιπέλαγος πολύ μικρών επιχειρήσεων, μερικές από τις οποίες επιβιώνουν μέσω της φοροδιαφυγής και της φοροδιαφυγής. Φανταστείτε επίσης ότι υπάρχουν μεγάλες εταιρείες που έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με σκανδαλώδη ποσοστά κέρδους, που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στην Ευρώπη, και ότι ξαφνικά ξεσπά μια κρίση που απειλεί να εξαφανίσει πολλές από αυτές. Σε μια τέτοια κατάσταση, η αναγκαιότητα των φυλλαδίων γίνεται, νομίζω, αυτονόητη. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο θα διανεμηθούν αυτά τα φυλλάδια δεν είναι αυτονόητος: θα μπορούσε να είναι συντηρητικός ή προοδευτικός.
Μια προοδευτική πολιτική θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση φυλλαδίων για την υποστήριξη μη βιώσιμων επιχειρήσεων και μη βιώσιμων θέσεων εργασίας και να παραχωρηθούν αντ’ αυτού στους ανθρώπους που εργάζονταν σε αυτές. Αυτό θα τους βοηθούσε να επανεκπαιδευτούν ενώ θα συντηρούσαν τις οικογένειές τους έως ότου βρουν νέα εργασία, πιθανώς με καλύτερες αμοιβές, στο βιώσιμο, δυναμικό κομμάτι της οικονομίας. Ή η κυβέρνηση θα μπορούσε να βοηθήσει μόνο αυτές τις μη βιώσιμες επιχειρήσεις που είναι πρόθυμες και ικανές να αναδιοργανωθούν ή να συγχωνευτούν για να γίνουν βιώσιμες.
Ποια θα ήταν μια συντηρητική πολιτική; Θα ήταν η διατήρηση της κερδοσκοπίας, βοηθώντας τις χρεοκοπημένες εταιρείες στο όνομα της κοινωνικής συνοχής.
Θα ήταν πολύ καλύτερο να βοηθήσουμε τους υπαλλήλους που εργάζονταν σε αυτές τις επιχειρήσεις να σταθούν ξανά στα πόδια τους οδηγώντας – ως κυβέρνηση – ένα φιλόδοξο σχέδιο για την αναβάθμιση της απασχόλησης σε μια πιο παραγωγική και ανθεκτική οικονομία.
Εάν η πολιτική στήριξης χρησιμοποιηθεί ως γέφυρα για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας, για τη μετάβαση από ένα παραδοσιακό μοντέλο δίδυμων ελλειμμάτων, δραματικής υπερχρέωσης και φθηνού εργατικού δυναμικού, σε ένα άλλο, σύγχρονο, με ισχυρότερη παραγωγική βάση (αντί για μονοπολιτισμική οικονομία) με υψηλή παραγωγικότητα και ακριβή μισθωτή εργασία, τότε η κρίση θα μετατρεπόταν πράγματι σε μεγάλη ευκαιρία.
Αν, αντίθετα, πετάς χρήματα από το παράθυρο μοιράζοντας παροχές με πελατειακά κριτήρια, αποτρέποντας την ανοιχτή χρεοκοπία πληθώρας (ήδη χρεοκοπημένων) επιχειρήσεων, ενώ αναγκάζεις τους εργαζόμενους να παραμείνουν δεμένοι μαζί τους, εμποδίζεις την οικονομική ανάπτυξη. Και ακόμα κι αν, όπως συμβαίνει συνήθως με την άφθονη κρατική στήριξη, προκαλείς αύξηση του ΑΕΠ της χώρας, αυτό είναι παροδικό και, από την άποψη της οικονομικής ανάπτυξης, σχεδόν αδιάφορο. Τα χρήματα των φορολογουμένων θα πάνε χαμένα. Αυτή είναι η ουσία: Θα είναι μια χαμένη ευκαιρία.
Φυσικά, φυλλάδια απαιτούνται και σε άλλες έκτακτες και δύσκολες καταστάσεις, όταν, για παράδειγμα, οι τιμές της ενέργειας εκτινάσσονται στα ύψη. Και εδώ, υπάρχουν δύο πολιτικές για να διαλέξετε: Η μία είναι να υποστηρίζετε μόνο αυτούς που έχουν πραγματική ανάγκη. Το άλλο είναι να μοιράζονται χρήματα σε όλους, και στους έχοντες και στους μη, που σημαίνει ότι (α) μένουν λιγότερα χρήματα για τους οικονομικά ευάλωτους και (β) η σπατάλη ενέργειας συνεχίζεται, αφού αυτοί που πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωσή τους – οι έχοντες – επιδοτούνται να μην. Τέλος, άλλο είναι να υποστηρίζεις τους ευάλωτους και άλλο να σπαταλάς χρήματα για να εξασφαλίσεις ψήφους. Ένα παράδειγμα του τελευταίου είναι το πάσο αγοράς – το επίδομα αγοράς τροφίμων το οποίο «δικαιούται» 8,5 εκατομμύρια Έλληνες. Το μέτρο αυτό δεν δείχνει την έκταση της φτώχειας, αλλά την έκταση της φοροδιαφυγής: Εδώ και τρία χρόνια, δισεκατομμύρια ευρώ μοιράζονται στους φορολογούμενους με τη μορφή εφάπαξ πληρωμών, χωρίς κανένα φίλτρο για τον αποκλεισμό φοροφυγάδων που δηλώνουν ελάχιστο εισόδημα αλλά διαθέτουν πολυτελή αυτοκίνητα και σπίτια, χωρίς να τα πιάνει η εφορία. Έτσι, όχι μόνο επιβεβαιώνουμε ότι η Ελλάδα παραμένει παράδεισος φοροφυγάδων αλλά και τους επιδοτούμε.