ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – Καθώς ο ετήσιος πληθωρισμός της Τουρκίας έχει εκτοξευθεί πάνω από το 80%, οι οικογένειες αναγκάζονται να μένουν με φθαρμένα ρούχα και παπούτσια και να κόβουν το κρέας από τη διατροφή τους, ενώ κάποιοι αγωνίζονται να αντέξουν οικονομικά τα μεσημεριανά γεύματα στα παιδιά τους στο σχολείο.

Επιδείνωση της χειρότερης πληθωριστικής κρίσης στη χώρα εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες, λένε οι οικονομολόγοι, είναι οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επέμενε στη μείωση των επιτοκίων σε πείσμα της ευρείας οικονομικής συναίνεσης ότι ο πληθωρισμός ελέγχεται καλύτερα με την αύξηση τους.

Το σφίξιμο της ζώνης είναι τόσο σοβαρό που έχει βλάψει πολλούς ψηφοφόρους για τον Ερντογάν, τον κορυφαίο πολιτικό της Τουρκίας για σχεδόν δύο δεκαετίες, αφήνοντάς τον πολιτικά ευάλωτο καθώς ετοιμάζεται να θέσει υποψηφιότητα για επανεκλογή το επόμενο έτος.

«Οι συνθήκες διαβίωσης είναι δύσκολες, η πληρωμή ενοικίου είναι δύσκολη, η πληρωμή στην αγορά είναι δύσκολη – όλα είναι δύσκολα», είπε ο Εσέ Γκιτσέρ, κάτοικος της νότιας πόλης των Αδάνων που ψηφίζει εδώ και καιρό τον Ερντογάν και το κόμμα του. «Η πίστη μου στον Ερντογάν έχει κλονιστεί λόγω της οικονομίας», πρόσθεσε ο Gucer, 32. «Με έχασε».

Σε ετήσια βάση, ο πληθωρισμός ήταν 84,4% τον Νοέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε τη Δευτέρα η Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία. Αυτό ήταν μια ελαφρά πτώση από 85,5% τον Οκτώβριο, το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 24 ετών. Ορισμένοι οικονομικοί παρατηρητές λένε ότι το πραγματικό ποσοστό για πολλούς από τους περίπου 85 εκατομμύρια κατοίκους της Τουρκίας είναι πολύ υψηλότερο.

Το χαμηλότερο ποσοστό ήταν απίθανο να προσφέρει άμεση ανακούφιση για τους περισσότερους ανθρώπους, αλλά η κυβέρνηση είπε ότι αντιπροσώπευε ένα σημείο καμπής.

«Έχουμε εισέλθει σε μια πτωτική τάση του πληθωρισμού, αφήνοντας πίσω την κορύφωση, εκτός αν υπάρξει μια απροσδόκητη παγκόσμια εξέλιξη», έγραψε στο Twitter ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Νουρεντίν Νεμπάτι.

Το πλήγμα των τιμών ring έχει πέσει ιδιαίτερα σκληρό στους φτωχούς και τη μεσαία τάξη.

Περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους Τούρκους κερδίζουν περίπου τον κατώτατο μισθό, ο οποίος αξίζει λιγότερο από 300 δολάρια το μήνα λόγω της τεράστιας υποτίμησης της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου. Καθώς η λίρα έχει βυθιστεί, οι άνθρωποι είδαν τους μισθούς τους να χάνουν αγοραστική δύναμη και να εξατμίζεται η αξία των αποταμιεύσεών τους.

«Δεν υπάρχει τρόπος να κερδίσετε ένα αξιοπρεπές ποσοστό απόδοσης για όσα έχετε εξοικονομήσει σε αυτή τη χώρα, επομένως υπάρχει αυτή η τεράστια καταστροφή πλούτου», δήλωσε ο Atilla Yesilada, αναλυτής της GlobalSource Partners. «Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν νικητές σε αυτό, αλλά το μεγάλο μέρος της κοινωνίας βλέπει τις οικονομίες του να λιώνουν μέρα με τη μέρα».

Η κρίση της Τουρκίας έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια, καθώς η πολιτική αναταραχή και αυτό που οι επικριτές αποκαλούν διολίσθηση του Ερντογάν προς τον αυταρχισμό έχουν κάνει τη χώρα λιγότερο ελκυστική για πολλούς επενδυτές. Η Τουρκία έχει σημαντικό εμπορικό έλλειμμα και σημαντικό εξωτερικό χρέος, και η κυβέρνηση αξιοποίησε τα συναλλαγματικά της αποθέματα για να προσπαθήσει να επιβραδύνει την κατάρρευση του νομίσματος.

Η πανδημία του κορωνοϊού μείωσε βαθιά το εισόδημα από τον τουρισμό και η αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές που επιδεινώθηκε από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία έκανε τον πληθωρισμό απειλή για τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο.

Αλλά ενώ άλλες χώρες αύξησαν τα επιτόκια για να διατηρήσουν τις τιμές υπό έλεγχο, ο Ερντογάν τα μείωσε επανειλημμένα.

Τον περασμένο μήνα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνέστησε στην Τουρκία να αυξήσει το επιτόκιο για να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό και να δώσει περισσότερη ανεξαρτησία στην κεντρική της τράπεζα, η οποία θεωρείται ευρέως ότι κάνει τις προσφορές του Ερντογάν. Όμως, στα τέλη Νοεμβρίου, η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκια για άλλη μια φορά, στο 9%, την πιο πρόσφατη από μια σειρά περικοπών που μείωσαν το επιτόκιο από 14% τον Αύγουστο.

Σε μια σειρά από συνεντεύξεις, οι Τούρκοι θρήνησαν τα πάλαι ποτέ φυσιολογικά είδη που οι αυξανόμενες τιμές έχουν μετατρέψει σε πολυτέλεια ή απώθησαν εντελώς από τον προϋπολογισμό τους: κοτόπουλο, εκδρομές το Σαββατοκύριακο με τα παιδιά τους, αποσμητικά.

«Κάθε μέρα, τα χρήματα λιώνουν», είπε ο Μεχμέτ Καγιά, μηχανικός αυτοκινήτων στα Άδανα.

Η τιμή του λαδιού κινητήρα είχε ανέβει τέσσερις φορές από την έναρξη της κρίσης το 2018, είπε, και οι τιμές είχαν επίσης αυξηθεί για ό,τι άλλο χρειαζόταν για το κατάστημά του. Στο σπίτι, το χρηματικό ποσό που χρειαζόταν πέρυσι για να γεμίσει το πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου του με είδη παντοπωλείου αγόρασε τώρα μόνο δύο σακούλες.

«Είμαι πολύ καταθλιπτικός, σκεπτικός, αγχωμένος», είπε η Kaya, 40 ετών.

Σε ομιλίες και συνεντεύξεις του, ο Ερντογάν περιέγραψε τα χαμηλά επιτόκια ως μέρος ενός σχεδίου για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω της τόνωσης της μεταποίησης και καθιστώντας τα τουρκικά προϊόντα πιο ελκυστικά για εξαγωγή. Κατηγόρησε τα οικονομικά δεινά της χώρας σε απροσδιόριστες ξένες δυνάμεις, ενώ υποστήριξε ότι οι τουρκικές οικογένειες βρίσκονται στην πραγματικότητα σε καλύτερη κατάσταση από τους ανθρώπους σε πλουσιότερες χώρες.

Ο Ερντογάν προσπάθησε να υποτιμήσει τον πληθωρισμό, λέγοντας ότι δεν αποτελεί μια ακρωτηριαστική οικονομική απειλή και δεσμεύοντας ότι η κυβέρνηση θα λάβει μέτρα ενάντια στις υπέρογκες αυξήσεις των τιμών.

«Περιμένουμε από τους πολίτες μας λίγο περισσότερη υπομονή και δύναμη», είπε σε τηλεοπτική δήλωση τον περασμένο μήνα.

Αλλά στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός έχει πέσει κάτω από το 8% ετησίως, μετά από αυξήσεις των επιτοκίων, ενώ ο ετήσιος πληθωρισμός στην Τουρκία είναι πάνω από 10 φορές μεγαλύτερος από αυτόν.

Για να αμβλύνει το πλήγμα, η κυβέρνηση του Ερντογάν αύξησε τον κατώτατο μισθό δύο φορές από τον Ιανουάριο, χρηματοδότησε λογαριασμούς για να προστατεύσει τις αποταμιεύσεις σε τοπικό νόμισμα από την υποτίμηση, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα επιδότησης στέγης πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων και στήριξε άλλα έργα για να βοηθήσει τους φτωχούς. Η οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται, αυξάνοντας κατά 11% το 2021, υποδηλώνοντας ανάκαμψη από την πανδημία. Οι οικονομολόγοι αναμένουν πιο μέτρια ανάπτυξη της τάξης του 5% φέτος.

Αλλά οι αυξανόμενες τιμές για πολλές τουρκικές οικογένειες απειλούν να αμαυρώσουν την κληρονομιά του Ερντογάν, ο οποίος επαινέθηκε κατά τη διάρκεια των δύο δεκαετιών στην εξουσία για την επίβλεψη της τεράστιας οικονομικής ανάπτυξης που οδήγησε εκατομμύρια Τούρκους από τη φτώχεια σε πιο άνετους τρόπους ζωής της μεσαίας τάξης.

Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους βλέπουν τώρα αυτά τα κέρδη να ξεφεύγουν, γεγονός που έχει βλάψει την πολιτική θέση του Ερντογάν σε τέτοιο βαθμό που ορισμένες δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα ότι θα μπορούσε να χάσει τις εκλογές του επόμενου έτους.

Μια πρόσφατη δημοσκόπηση του Μεχμέτ Αλί Κουλάτ, ο οποίος έχει συμβουλευτεί τόσο το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν όσο και μέλη της αντιπολίτευσης, διαπίστωσε ότι το 36% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα ψήφιζε τον Ερντογάν και το 44% θα ψήφιζε εναντίον του, ανεξάρτητα από το ποιος ήταν ο ανταγωνιστής του. Το 14% είπε ότι θα αποφάσιζε με βάση το ποιος είναι ο αμφισβητίας του και το 6% ήταν αναποφάσιστοι.

Σε άλλη πρόσφατη δημοσκόπηση του PanoramaTR, ενός οργανισμού ανάλυσης κινδύνου, περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες είπαν ότι δεν θα ψήφιζαν τον Ερντογάν και λιγότερο από το 35% δήλωσε ότι θα ψήφισε. Η ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι δύο πιθανοί αμφισβητίες ήταν σημαντικά υψηλότεροι από τον Ερντογάν.

«Είναι κυρίως η οικονομία», είπε ο Οσμάν Σερτ, διευθυντής έρευνας της ομάδας και πρώην σύμβουλος για τα μέσα ενημέρωσης στην κυβέρνηση του Ερντογάν. «Αν δεν υπήρχε οικονομική κρίση, δεν νομίζω ότι ο Ερντογάν θα έχανε τις εκλογές. Η οικονομία κάνει ορατά όλα τα άλλα προβλήματα».

Ορισμένοι αναλυτές προειδοποιούν ότι πολλά θα μπορούσαν να αλλάξουν από τώρα έως τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον ερχόμενο Ιούνιο ή πριν.

Ένας νέος συνασπισμός κομμάτων της αντιπολίτευσης που αμφισβητεί τον Ερντογάν δεν έχει ακόμη επιλέξει υποψήφιο και μπορεί να αγωνιστεί για να παραμείνει ενωμένος. Ο Ερντογάν έχει μακρά ιστορία ως επιδέξιος πολιτικός επιζών και τώρα βρίσκεται στην κορυφή ενός συστήματος που του δίνει τεράστια δύναμη να κάνει κινήσεις που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν να κερδίσει ψήφους.

Μπορεί επίσης να βασιστεί σε μια τεράστια κομματική υποδομή και μια βασική βάση πιστών ψηφοφόρων που θα τηρήσουν δίπλα του ανεξάρτητα από την οικονομία.

Η Μελίκε, η οποία καθαρίζει τις σκάλες για να στηρίξει την οικογένειά της στην Κωνσταντινούπολη, αναγνώρισε ότι οι καιροί ήταν δύσκολοι, δείχνοντας μια μεγάλη ρωγμή στα φθαρμένα παπούτσια της που είπε ότι δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να αντικαταστήσει.

«Δεν αγοράζω τίποτα για τον εαυτό μου εκτός και αν χρειαστεί», είπε η Melike, 33 ετών, αρνούμενη να δώσει το επίθετό της. «Πρώτα αγοράζω για τα παιδιά».

Αλλά δεν κατηγόρησε τον Ερντογάν, λέγοντας ότι πολλές χώρες υποφέρουν από πληθωρισμό και ότι ανώνυμες «εξωτερικές δυνάμεις» επιδεινώνουν τα προβλήματα της Τουρκίας.

«Δεν πρόκειται για τους άρχοντες αυτής της χώρας», είπε.

Επίσης στην Κωνσταντινούπολη, τρεις γυναίκες στα 20 τους είχαν περάσει το απόγευμα αναζητώντας ένα οικονομικό ρολόι για μία από αυτές – χωρίς αποτέλεσμα. Και οι τρεις εργάστηκαν για να βοηθήσουν τις οικογένειές τους και πάλεψαν να τα βγάλουν πέρα, είπαν.

«Ο μισθός μου έχει φύγει σε δύο μέρες και μετά ζω με την πιστωτική κάρτα», είπε η Μπαχάρ Ετζεβίτ, 24 ετών, υπάλληλος σε ένα κατάστημα ρούχων. Οι τιμές είχαν αυξηθεί τόσο πολύ σε σχέση με τον μισθό της που δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά ένα νέο χειμωνιάτικο παλτό, είπε.

Όπως πολλοί νεαροί Τούρκοι, ήλπιζε να μετακομίσει στο εξωτερικό και να βρει ένα πιο ασφαλές μέλλον.

«Ζούμε μόνο για τη στιγμή», είπε. «Δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε αύριο».

Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στους New York Times.