Οι δίκες που διαρκούν χρόνια εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για την απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα, ενώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στη χώρα μας πηγάζουν σχεδόν αποκλειστικά από τους παγετώδεις ρυθμούς της ελληνικής δικαιοσύνης.
Ένα μακροχρόνιο ζήτημα, αυτές οι καθυστερήσεις έχουν επιδεινωθεί μόνο από την πανδημία και τη συσσώρευση εκκρεμών υποθέσεων, κυρίως ποινικού χαρακτήρα, που προέκυψαν από το κλείσιμο των δικαστηρίων για μήνες στην κορύφωση της υγειονομικής κρίσης.
Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη υποδομών σε πολλά από τα δικαστικά συγκροτήματα της χώρας, και ιδιαίτερα στην Αθήνα, συμπεριλαμβανομένης της απουσίας μεγάλων δικαστικών αιθουσών που είναι κατάλληλες για τη διεξαγωγή μεγάλων δίκες με δεκάδες κατηγορούμενους (όπως αυτές για τη φονική πυρκαγιά του 2018 στην Ανατολή Αττικής και το νεοναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής), που σημαίνει ότι η διάρκεια σημαντικών δοκιμών μπορεί να εκτείνεται σε χρόνια. Η δίκη για τη Χρυσή Αυγή διήρκεσε πεντέμισι χρόνια, μια ντροπιαστική καθυστέρηση για μια χώρα που ισχυρίζεται ότι σέβεται το κράτος δικαίου.
Τα λειτουργικά προβλήματα του δικαστικού συστήματος είναι γνωστά σε όλους – δεν είναι τυχαίο ότι το δικαστικό μας σύστημα θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα αν όχι το μεγαλύτερο πρόβλημα στη λειτουργία του κράτους. Ωστόσο, εκτός από τα προβλήματα για τα οποία ευθύνεται κάθε κυβέρνηση, οι δικαστές –που έχουν θεσμική υποχρέωση και φέρουν το συνταγματικό βάρος της απονομής δικαιοσύνης– μοιράζονται και την ευθύνη για την τρέχουσα κατάσταση. Για παράδειγμα, η δίκη ενός μόνο κατηγορούμενου, του ηθοποιού Πέτρου Φιλιππίδη, ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες για βιασμό, έχει ήδη διαρκέσει 10 μήνες.
Τα προβλήματα με τη διαθεσιμότητα των δικαστικών αιθουσών σε άλλες δίκες, όπως του σκηνοθέτη Δημήτρη Λιγνάδη, που καταδικάστηκε για δύο κατηγορίες βιασμού από κατώτερο δικαστήριο ή της δράστη της επίθεσης με οξύ, Ιωάννα Παλιοσπύρου, δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν μια 10μηνη καθυστέρηση. σε δίκη με έναν κατηγορούμενο και τρία φερόμενα θύματα.
Η υπαιτιότητα του προέδρου της υπόθεσης, που έχει την ευθύνη της διεύθυνσης της δίκης, είναι προφανής, αλλά δυστυχώς δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση εξαίρεση. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπου οι δικαστές παρατείνουν μια δίκη για μήνες, όταν θα μπορούσαν να την είχαν ολοκληρώσει πολύ νωρίτερα, είτε επειδή δεν έχουν την ικανότητα είτε, για παράδειγμα, επειδή θέλουν να αποφύγουν τη μετάθεση.
Η ανάγκη έγκαιρης απονομής δικαιοσύνης δεν είναι θεωρητική. Αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την απονομή της δικαιοσύνης τόσο για τους κατηγορούμενους όσο και για τα θύματα. Υπάρχει ένας καλός λόγος για τον οποίο η ΕΣΔΑ επιβάλλει πρόστιμα σε χώρες που παραβιάζουν αυτή τη βασική αρχή του κράτους δικαίου.