Με τον θάνατο του τελευταίου βασιλιά των Ελλήνων σχεδόν 50 χρόνια μετά την κατάργηση του θεσμού με δημοψήφισμα, δεν υπάρχουν δικαιολογίες για την επιπολαιότητα με την οποία πολλοί συμμετέχοντες στη δημόσια ζωή – αριστερά και δεξιά – προσεγγίζουν το ζήτημα της μοναρχίας και την ιστορία του, αναζητώντας πολιτικά κέρδη χωρίς προσπάθεια. Και ενώ περιμένουμε την ετυμηγορία ορισμένων υποθετικών, παντογνώστων ιστορικών του μέλλοντος για να κρίνουμε τον πρώην βασιλιά και τον ρόλο που έπαιξε στα λίγα χρόνια που είχε επιρροή, δεν δείχνουμε παρόμοιο ενδιαφέρον για τις διαχρονικές αδυναμίες μας. πολιτική κουλτούρα – αυτές που μας κάνουν ευάλωτους στην καταστροφή ανεξάρτητα από το πολιτικό σύστημα που έχουμε.
Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, η μοναρχία ανέδειξε προϋπάρχοντα προβλήματα και πρωταγωνίστησε στη διατήρηση και ενίοτε επιδείνωσή τους. Οι εμφύλιοι πόλεμοι των Ελλήνων ήταν αυτοί που οδήγησαν στην καθιέρωση της απόλυτης μοναρχίας, διακόπτοντας την πορεία προς μια δημοκρατική πολιτεία βάσει του συνταγματικού δικαίου. Η μοναρχία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαίρεση και στη διαμόρφωση μιας πολιτικής κουλτούρας στην οποία η κεντρική εξουσία υπονομεύεται από την εσωτερική διαίρεση, από τη δική της αδυναμία και από την έλλειψη νομιμότητας στα μάτια πολλών. Κάποιοι επεδίωκαν κέρδη μέσω της σχέσης τους με την εξουσία, ενώ άλλοι οδηγήθηκαν από την πικρία όσων «έμειναν έξω». Ο θυμός, τα ομαδικά συμφέροντα, οι προσωπικές φιλοδοξίες και οι παρεμβάσεις ξένων δυνάμεων δημιούργησαν ένα σύστημα που κυριαρχείται από διχασμό και μεταβαλλόμενες συμμαχίες ευκολίας. Η ανάμειξη του πρώην βασιλιά στα γεγονότα της δεκαετίας του 1960 υπογραμμίζει όχι μόνο τις αδυναμίες του και των συμβούλων του, αλλά και ενός πολιτικού συστήματος που δεν μπορεί να αποτρέψει αυτό που έρχεται – τη δικτατορία.
Τα λάθη εκείνης της εποχής επέτρεψαν στους Έλληνες να επιστρέψουν στον δρόμο του κράτους που οραματίστηκαν οι συμμετέχοντες στις πρώτες εθνικές συνελεύσεις κατά την Ελληνική Επανάσταση. Τα κέρδη που ακολούθησαν το τέλος της δικτατορίας και το δημοψήφισμα στο οποίο καταργήθηκε η μοναρχία πολλαπλασιάστηκαν με τη σταθερότητα και την ευημερία του να είσαι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και όμως, βλέπουμε πόσο εύκολα ξαναπέφτουμε σε διαφωνίες και διαιρέσεις που δεν δικαιολογούνται από τα τρέχοντα γεγονότα. Τόσα χρόνια μετά το τέλος της μοναρχίας, ο χειρισμός της τελευταίας πράξης του δράματος εξακολουθεί να προκαλεί ένταση και αμηχανία. Εξακολουθεί να οδηγείται από μικροπολιτικά κίνητρα αντί να εμπνέει προβληματισμό και μεγαλοψυχία.