Ο πληθωρισμός δεν είναι φυσικά μόνο ελληνικό πρόβλημα ή απλώς εισαγόμενο πρόβλημα. Επίσης δεν είναι σαν μια καταιγίδα που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί και απλά περιμένεις να περάσει. Ούτε, πάλι, είναι ένα ουδέτερο φαινόμενο: Αναδιανέμει τον πλούτο. Όσο η κατανάλωση διατηρείται, οι παραγωγοί και οι λιανοπωλητές αυξάνουν τις τιμές και τα κέρδη. Βιώνουμε πληθωρισμό απληστίας;
Συμβαίνει στα καλύτερα μέρη. Τα πραγματικά κέρδη αυξάνονται, ενώ οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, έγραψε στους Financial Times ο Paul Donovan, παγκόσμιος επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Wealth Management. Και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε επανειλημμένα στις 5 Ιουνίου ότι σε αρκετούς τομείς οι ευρωπαϊκές εταιρείες όχι μόνο μεταβίβασαν ολόκληρο το αυξημένο κόστος των πρώτων υλών στις τιμές που πλήρωσαν οι πελάτες τους, αλλά, επιπλέον, αρκετές βρήκαν την ευκαιρία να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους.
Ενώ η ΕΚΤ αυστηροποιεί επιθετικά τη νομισματική της πολιτική για να περιορίσει τον πληθωρισμό, ενισχύοντας τις υφεσιακές τάσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες, οι κερδοσκόποι το παίζουν αντίστροφα: ωφελούνται και τροφοδοτούν τον πληθωρισμό. Τα αυξανόμενα περιθώρια κέρδους καθυστερούν την πτώση του πληθωρισμού. Η αύξηση των κερδών ευθύνεται για μεγάλο μέρος της αύξησης του πληθωρισμού τα τελευταία δύο χρόνια, λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Φίλιπ Λέιν. Έχουμε απληστία.
Η Ελλάδα υποφέρει από τον πληθωρισμό περισσότερο από άλλες χώρες. Αυτό οφείλεται ίσως στο ότι ένα μεγάλο μέρος της βιομηχανίας, του λιανικού εμπορίου, του εισαγωγικού και του χονδρικού εμπορίου είχε μάθει –πριν από την τελευταία άνοδο των τιμών– να λειτουργεί με υψηλά ποσοστά κέρδους, που δεν υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που τα τρόφιμα και άλλα καταναλωτικά αγαθά είναι πιο ακριβά στην Αθήνα από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, παρόλο που σε αυτές τις χώρες μπορεί να έχουν υψηλότερους μισθούς, υψηλότερους παράγοντες κόστους και, ας μην ξεχνάμε, ασύγκριτα λιγότερη φοροδιαφυγή.
Επειδή ο πληθωρισμός έρχεται πάνω από τις ήδη υπέρογκες τιμές, τα περιθώρια κέρδους αυξάνονται πολλαπλάσια σε σύγκριση με άλλες χώρες. Αυτά τα περιθώρια γίνονται μαγνήτης για την προσέλκυση ξένων κερδοσκοπικών κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία θυγατρικής στην Ελλάδα (για να μην επωμιστεί τον κίνδυνο χώρας), για τη λήψη δανείων από ελληνική τράπεζα και την αγορά ακινήτων υψηλής απόδοσης ή ελληνικών επιχειρήσεων που λειτουργούν διεθνώς με υψηλά περιθώρια κέρδους. Αυτό αποκαλούσε η προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση «προσέλκυση επενδύσεων» και το παρουσίαζε ως λαμπρό επίτευγμα.
Ταυτόχρονα, λόγω του πληθωρισμού, η μεγάλη ανακατανομή του εισοδήματος πλήττει περισσότερο τα φτωχότερα νοικοκυριά. Πρώτον, μέσω του μηχανισμού ενίσχυσης κερδών. Δεύτερον, μέσω της διαφορικής επίδρασης του πληθωρισμού στα εισοδήματα. Οι φτωχότεροι αισθάνονται τις πιέσεις του πληθωρισμού πολύ πιο οδυνηρά από τους πλουσιότερους, εξηγεί η ΕΚΤ, ένα χάσμα που είναι σήμερα στο μεγαλύτερο από το 2006. Με πληθωρισμό 2,8% τον Μάιο, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 11,6%, οι τιμές των ειδών ένδυσης και των υποδημάτων αυξήθηκαν κατά 11,8% και οι τιμές υγειονομικής περίθαλψης/φαρμάκων αυξήθηκαν 7,8%. Οι ανισότητες διευρύνονται.
Στη Γαλλία πριν από λίγες μέρες η κυβέρνηση συναντήθηκε με τις μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου των τροφίμων και τους είπε να περικόψουν τα κέρδη τους. Και, επειδή δεν μπορεί να είναι σίγουρο ότι θα το κάνουν, έριξε επίσης ένα ευρύ κυβερνητικό δίχτυ καθημερινής επιτήρησης της αγοράς. Στην Ελλάδα, με τα λεγόμενα Καλάθια Οικιακής Χρήσης και τα προεκλογικά δελτία αγοράς, έγιναν τα πάντα για να αποφευχθεί κάθε έλεγχος τιμών.