Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου συναντήθηκε ανεπίσημα με τον ηγέτη των αποσχισμένων Τουρκοκυπρίων την Πέμπτη για να δοκιμάσει τα νερά για την αναζωπύρωση των αδιέξοδων συνομιλιών για τον τερματισμό της εθνοτικής διαίρεσης του νησιού, που αποτελεί πηγή αστάθειας στην ανατολική Μεσόγειο εδώ και δεκαετίες.
Η δίωρη συνάντηση, που φιλοξένησε ο επικεφαλής της ειρηνευτικής αποστολής του ΟΗΕ στο νησί, ήταν η πρώτη για τον εκλεγμένο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη μετά τη νίκη του στις εκλογές νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Το γεγονός ότι έλαβε χώρα ακόμη και πριν ο Χριστοδουλίδης –πρώην υπουργός Εξωτερικών– αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του την 1η Μαρτίου, είχε ως στόχο να υπογραμμίσει μια προεκλογική δέσμευση να διατηρήσει μια ειρηνευτική συμφωνία ως πρωταρχική προτεραιότητα.
Αλλά η ίδια η συνάντηση δεν αποτελεί προάγγελο για μια σημαντική ανακάλυψη σύντομα, επειδή φαινομενικά ανυπέρβλητα εμπόδια εξακολουθούν να βρίσκονται στο δρόμο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Το κυριότερο από αυτά τα εμπόδια είναι η αντιπαράθεση της Τουρκίας και της μειονότητας των Τουρκοκυπρίων σχετικά με το συμφωνημένο σχήμα μιας συμφωνίας μετά την πιο πρόσφατη αποτυχημένη προσπάθεια για ειρήνη σε ελβετικό θέρετρο το καλοκαίρι του 2017.
Η διαίρεση του νησιού έγινε το 1974 όταν η Τουρκία εισέβαλε στον απόηχο ενός πραξικοπήματος με στόχο την ένωση με την Ελλάδα. Μόνο η Τουρκία αναγνωρίζει μια τουρκοκυπριακή διακήρυξη ανεξαρτησίας στο βόρειο τρίτο του νησιού και διατηρεί περισσότερους από 35.000 στρατιώτες εκεί. Η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, αλλά μόνο ο ελληνοκυπριακός νότος απολαμβάνει πλεονεκτήματα πλήρους μέλους.
Υπήρχε μια μακροχρόνια κατανόηση ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα επανένωνε την Κύπρο ως ομοσπονδία που θα αποτελείται από μια τουρκόφωνη ζώνη στο βορρά και μια ελληνόφωνη ζώνη στο νότο. Όμως, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι επιδιώκουν τώρα μια συμφωνία δύο κρατών που αναγνωρίζει ξεχωριστή τουρκοκυπριακή κυριαρχία, κάτι που οι Ελληνοκύπριοι απορρίπτουν ακαταμάχητα και το οποίο έχει επίσης απορριφθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Ηνωμένα Έθνη, τις ΗΠΑ και άλλες χώρες.
Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ έχει δηλώσει ότι είναι ανοιχτός σε διάλογο, αλλά προειδοποίησε ότι δεν υπάρχει «καμία ευελιξία ή υποχώρηση» από την πρόταση των δύο κρατών, καθώς και μόνιμη παρουσία τουρκικών στρατευμάτων στο νησί και δικαιώματα στρατιωτικής επέμβασης για την Άγκυρα – όλα αυτά που δεν ξεκινούν. για την ελληνοκυπριακή πλευρά.
«Δεν μπορείτε ποτέ να μας επιβάλετε μια διευθέτηση λέγοντας ότι «αυτό λέει η ΕΕ», θάβοντας το κεφάλι σας στην άμμο», είπε ο Tatar. «Η κόκκινη γραμμή μας είναι η κυριαρχία μας».
Προερχόμενος από τη συνάντηση της Πέμπτης, ο Τατάρ επανέλαβε ότι δεν μπορεί να υπάρξει επίσημη επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς την αναγνώριση της τουρκοκυπριακής κυριαρχίας. Έθεσε επίσης την πιθανότητα συνεργασίας των δύο πλευρών για την αντιμετώπιση πιθανών σεισμών στο νησί. Ο Χριστοδουλίδης είπε ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει μέσω της δημιουργίας «τεχνικών επιτροπών» που θα δημιουργηθούν για την προώθηση της συνεργασίας σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως η αποκατάσταση πολιτιστικών μνημείων εκατέρωθεν.
Ο Χριστοδουλίδης είπε στο Associated Press πριν από τη συνάντηση ότι έχει «πλήρη επίγνωση» των εμποδίων, «αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να ξεπεράσουμε το τρέχον αδιέξοδο».
Ο εκλεγμένος πρόεδρος είπε ότι το κλειδί για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία θα είναι η ενεργή συμμετοχή της ΕΕ στις συνομιλίες υπό την ηγεσία του ΟΗΕ μέσω του διορισμού από τους ηγέτες της ΕΕ μιας «ισχυρής πολιτικής προσωπικότητας».
Είπε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει πιο επιδεκτική σε μια συμφωνία εάν τα πράγματα που επιδιώκει εδώ και καιρό από την ΕΕ – συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης της τελωνειακής της ένωσης με το μπλοκ, του ταξιδιού χωρίς βίζα για τους πολίτες της και του ξεπαγώματος της υποψηφιότητάς της για ένταξη στην ΕΕ – μπορούν να τεθούν στο πρόβλημα. τραπέζι διαπραγματεύσεων.
Ο Χριστοδουλίδης είπε μετά τη συνάντηση ότι «δεν άκουσε τίποτα που δεν περίμενε» από τον Τατάρ, αλλά ότι είχε προτείνει στον Τουρκοκύπριο ηγέτη να συναντηθούν ξανά κοινωνικά με τις γυναίκες τους.
Μια πιθανή συμφωνία θα μπορούσε να επιταχύνει την ανάπτυξη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στα ανοικτά των νότιων ακτών της Κύπρου εν μέσω της ενεργειακής κρίσης της Ευρώπης και να αφαιρέσει ένα σημαντικό αγκάθι στη δύσκολη σχέση μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας.
«Η ΕΕ έχει όλα τα εργαλεία που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια ευεργετική κατάσταση πραγμάτων στην οποία όλες οι πλευρές δεν θα έχουν παρά να κερδίσουν από μια λύση για το Κυπριακό», είπε ο Χριστοδουλίδης.