Το μεγάλο, πολυαναμενόμενο νέο μουσείο στις αρχαίες Αιγές, στη βόρεια Ελλάδα, άνοιξε τις πόρτες του αυτή την εβδομάδα με την έκθεση «Αναμνήσεις των Αιγών», που παρουσιάζει ευρήματα από τις ανασκαφές στη Βεργίνα. Ο νέος χώρος ενσωματώνει και ενώνει το νέο κεντρικό κτίριο με ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο, συμπεριλαμβανομένου του Παλατιού του Φιλίππου Β’, της συστάδας Βασιλικών Τάφων και του Μουσείου των Βασιλικών Τάφων.
Το μουσείο στοχεύει να χρησιμεύσει ως πύλη στην ιστορία των Αιγών, της βασιλικής μητρόπολης των Μακεδόνων, και ένα εικονικό ταξίδι πίσω στην Ελληνιστική Εποχή, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως προθάλαμος για το αρχαιολογικό πάρκο της Βεργίνας. Αυτόν τον τριπλό ρόλο υπηρετεί το Πολυκεντρικό Μουσείο, το οποίο εγκαινίασαν τη Δευτέρα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Η Καθημερινή ήταν εκεί για να παρακολουθήσει τη διαδραστική σχέση αρχαιολογικού χώρου, μουσείου και επισκέπτη.
Η τελετή αποκάλυψε μια ευέλικτη και συνεχώς εξελισσόμενη δομή μουσείου που θα αγκαλιάσει τον χώρο όπου, πριν από 45 χρόνια, ο αείμνηστος Έλληνας αρχαιολόγος και καθηγητής Μανώλης Ανδρόνικος ανακάλυψε έναν άθικτο τάφο που «άλλαξε ριζικά την αντίληψή μας για την αρχαία Μακεδονία», όπως αναφέρει ο Βρετανός ιστορικός και κορυφαίος είπε ο ειδικός στην ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας NGL Hammond.
«Η πολυκεντρική προβολή των Αιγών μέσα από τη λειτουργία του νέου μουσείου φιλοδοξεί να παρουσιάσει, παράλληλα με την αρχαία δόξα, το γόνιμο ταξίδι της στο πέρασμα των χρόνων. Γιατί το παρελθόν πρέπει πάντα να διαρκεί στο παρόν και να συμμετέχει στην οικοδόμηση του αύριο σε κάθε κοινωνία», είπε ο Μητσοτάκης.
«Άπιαστο όνειρο»
«Ένα άπιαστο όνειρο δεκαετιών έγινε πραγματικότητα. Ένα μουσείο που ανασταίνει τις Αιγές, τη μητρόπολη των Μακεδόνων», είπε η αρχαιολόγος και διευθύντρια της εφορείας Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία έχει αφιερώσει το έργο της ζωής της στον χώρο. «Επιλέξαμε μια μάλλον ασυνήθιστη προσέγγιση με εννοιολογικά στοιχεία και μια αυστηρά απαγωγική αισθητική», είπε.
Το νέο μουσείο, ένα στενόμακρο κτίριο που εκτείνεται σε 7.000 τετραγωνικά μέτρα και στεγάζει εκθέσεις εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, προετοιμάζει τον επισκέπτη και καθορίζει τις πολιτιστικές διαδρομές του Πολυκεντρικού Μουσείου – όπως ονομάστηκε το αρχαιολογικό πάρκο των Αιγών – με το διάσπαρτα τμήματα της αρχαίας πόλης, κάνοντας άμεση αναφορά στο αστικό μοτίβο των Αιγών, γνωστών για την ευρεία οικιστική τους διασπορά. Υπάρχει ο τύμβος των Βασιλικών τάφων με το παλιό μουσείο, το παλάτι του Φιλίππου που αναστηλώνεται και η νεκρόπολη των Αιγών με το ταφικό σύμπλεγμα των Τημενιδών.
Στην είσοδο του νέου μουσείου, δύο μεγάλες ψηφιακές προβολές παρουσιάζουν ιστορίες από την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου από 1.000 ώρες γυρισμάτων που έγιναν σε αρχαιολογικούς χώρους από την Ελλάδα μέχρι την Ασία έως τη Βόρεια Αφρική (στην Τουρκία, την Αίγυπτο, την Ιορδανία κ.λπ.), όπου ο Μακεδόνας βασιλιάς διέδωσε τον ελληνισμό. Το εικονικό μουσείο με τίτλο «Μέγας Αλέξανδρος: Από τις Αιγές στον κόσμο», το οποίο θα ανοίξει αργότερα, θα χρησιμοποιεί τεχνολογία αιχμής για να παρουσιάσει τη ζωή και τα επιτεύγματα του μεγάλου οικοδόμου αυτοκρατοριών της Μακεδονίας.
Στη μόνιμη έκθεση γλυπτών, ανάμεσα σε αναθήματα και επιγραφές, στέκεται το εντυπωσιακό καλυμμένο άγαλμα της βασίλισσας Ευρυδίκης Α΄ της Μακεδονίας, το οποίο έχει αποκατασταθεί στη θέση του. «Κόρη του βασιλικού οίκου της Λυγκέστης, άξια συζύγου, μητέρα τριών βασιλιάδων, ανάμεσά τους και ο Φίλιππος Β΄, στα χρόνια του οποίου η ιερή πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή, και γιαγιά του παγκόσμιου ηγεμόνα Αλέξανδρου Γ΄ – ήταν η γυναίκα που άλλαξε την ιστορία, », λέει η Κοτταρίδη. «Το μαρμάρινο άγαλμα σε σχήμα Ήρας, της βασίλισσας των θεών, της αιώνιας νύφης του ιερού γάμου, ήταν ο τύπος της καλυμμένης φιγούρας του 4ου αιώνα που απλώθηκε σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο, σε βασίλισσες και ρωμαϊκές αυτοκράτειρες, στις ιέρειες του οι πόλεις, στην Παναγία με το ωμοφόρο, βασίλισσα και νύμφη του Θεού».
Το “Βασίλειο”
Το μεγάλο αίθριο του νέου μουσείου με γυάλινη οροφή φιλοξενεί μια ανακατασκευή του επάνω ορόφου του παλατιού μήκους 30 μέτρων. Ήταν το μεγαλύτερο κτίριο της Κλασικής Ελλάδας, εκτεινόμενο σε έκταση 15.000 τετραγωνικών μέτρων. Είναι ένα απλό, λειτουργικό και συνάμα μνημειώδες και επιβλητικό κτίριο, όπου ο Φίλιππος Β’ εκσυγχρόνισε και αναβάθμισε τις Αιγές, τη βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων, με όλες τις απαιτούμενες δομές για την άσκηση της πολυεπίπεδης εξουσίας του.
Μια μικρότερη, προσωρινή έκθεση με τίτλο «Οικουμενής Αντίδωρον», με νομίσματα δανεισμένα από τον συλλέκτη Θεόδωρο Αραβανή, παρουσιάζει τους ηγέτες που έζησαν στον ελληνιστικό κόσμο: τους Πτολεμαίους, τους Ατταλίδες, τους Σελευκίδες, τους βασιλείς της Βιθυνίας και του Πόντου, τη Βακτρία και την Ινδία, τους Άραβες. και όλοι όσοι αυτοαποκαλούνταν Μακεδόνες και τίμησαν το όραμα του φημισμένου διοικητή αρκετούς αιώνες μετά τον Αλέξανδρο.
Στον ίδιο χώρο, η έκθεση «Matter Memory» παρουσιάζει έργα του ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου, που δημιούργησε ειδικά για το νέο μουσείο, και υπηρετεί την όσμωση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη εικαστική αναζήτηση.
Θραύσματα καταστροφής μεταμορφώνονται σε εκπληκτικά εκθέματα
Η «Μνήμη των Αιγών», η κύρια έκθεση του νέου μουσείου, ζωντανεύει τον αρχαίο χώρο. Μικρά θραύσματα από στρώματα καταστροφής έχουν μετατραπεί εντυπωσιακά σε εκπληκτικά εκθέματα «που μοιράζονται την αλήθεια τους σε ένα εντελώς απαγωγικό περιβάλλον, που τα σέβεται και τα εξυψώνει», είπε η αρχαιολόγος και διευθύντρια εφορείας Αγγελική Κοτταρίδη. Θραύσματα από στρώματα καταστροφής αποκαλύπτουν την ταυτότητα της αρχαίας πόλης, τη ζωή των Μακεδόνων, τις πολύτιμες καθημερινές συνήθειες, τα απομεινάρια ενός φεστιβάλ ή τα απομεινάρια μιας τελετής, τη γέννηση και τον θάνατο του παλατιού – «το αρχετυπικό κτίριο που στοίχειωσε την αρχιτεκτονική του ελληνιστικού κόσμου».
Όπλα των Μακεδόνων των Αιγών, όπως χάλκινα και σιδερένια ξίφη, μαχαίρια, δόρατα και κεφάλια ακοντίου, βέλη και υπολείμματα σαρίσας (δόρυ μήκους περίπου 4 έως 6,5 μέτρων που εισήγαγε ο Φίλιππος Β’) που συνόδευε τους ανθρώπους στη ζωή και στο θάνατο, κρατήρες, κανάτες και κύπελλα που χρησιμοποιούνται σε συμπόσια, ελληνιστικά πλακίδια με γραμματόσημα, ονόματα αρχόντων, κτέτορες, χορηγοί ή αξιωματούχοι, θραύσματα γυαλιού και ελεφαντόδοντου, μικρά καρφιά από πολύτιμα έπιπλα, κοσμήματα και εργαλεία, κλειδιά ναών και σπιτιών, μακιγιάζ τα υποθέματα της έκθεσης.
Περίτεχνα αντικείμενα προσφέρουν μια ματιά στους εσωτερικούς θαλάμους του παλατιού, τις ζωές πίσω από τις κλειστές πόρτες, τη φροντίδα του εαυτού: γυναικεία στολίδια (κοσμήματα, unguentaria, πόρπες ζωνών, καρφίτσες) και ανδρικά στολίδια, μπουκάλια με πολύτιμα αρώματα και αλοιφές. Και, τέλος, τα Νέκυια, με ό,τι έχει απομείνει από τις υπέροχες ταφικές πυρές των Τημενιδών, τους ταφικούς θησαυρούς, τα ίχνη των συμβόλων της δύναμής τους. Κοντά στο κλείσιμο της έκθεσης παρουσιάζονται οι γυναικείες φορεσιές με χρυσά κοσμήματα: 10 «Κυρίες των Αιγών» με όλα τα είδη κοσμημάτων. Μητέρες και σύζυγοι, αδερφές και κόρες, σύμβολα και παράγοντες της εξουσίας. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές οι γυναίκες υπέγραφαν ή αναφέρονταν ως άνδρες, με το όνομα του πατέρα τους και όχι του συζύγου τους.
«Η Βεργίνα δεν τελειώνει εδώ», λέει η Κοτταρίδη. Συνεχίζεται η αποκατάσταση της αρχαιολογικής και μνημειακής κληρονομιάς που διατηρεί ταυτόχρονα τη μνήμη και το έργο του αείμνηστου αρχαιολόγου Μανώλη Ανδρόνικου (το νέο αμφιθέατρο φέρει το όνομά του). Είναι ένα μακροπρόθεσμο έργο, «ο καρπός μιας κοινής προσπάθειας των τελευταίων ετών. γιατί στον πολιτισμό δεν υπάρχουν περιθώρια για κομματικές διαιρέσεις ή στενά προσωπικά συμφέροντα», όπως είπε ο πρωθυπουργός. Ο Μητσοτάκης παραδέχτηκε ότι «ο αριθμός των ανθρώπων που επισκέπτονται τα μεγάλα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας παραμένει χαμηλός». Το νέο Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, που αγκαλιάζει ένα από τα πιο διάσημα και δημοφιλή μνημεία της UNESCO, φιλοδοξεί να αυξήσει αυτούς τους αριθμούς.