Δεν είδαμε τι περιείχε ο ογκώδης μπλε φάκελος που παρέδωσε ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης στον υπηρεσιακό πρωθυπουργό, Ιωάννη Σαρμά. Φαινόταν πολύ βαρύ για να συμπεριλάβει μόνο τα ορόσημα του επόμενου μήνα. Γνωρίζουμε ότι η πρόεδρος Κατερίνα Σακελλαροπούλου θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (EPC) στη Μολδαβία την ερχόμενη Πέμπτη.
Ο φάκελος ήταν παρόμοιος με αυτούς που είχε μοιράσει ο Μητσοτάκης στο νεοδιορισμένο υπουργικό του συμβούλιο πριν από τέσσερα χρόνια, που θα χρησιμοποιούνταν για την αξιολόγηση της απόδοσης των υπουργών. Τα αποτελέσματα αυτών των αξιολογήσεων παραμένουν άγνωστα. Ίσως τους είδε ο Σαρμάς και γι’ αυτό δεν κράτησε κανέναν από αυτούς τους υπουργούς.
Σύμφωνα με τον απερχόμενο πρωθυπουργό, ο φάκελος περιείχε τη «συνοπτική παρουσίαση των λειτουργιών και των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων της κυβέρνησης, το ενιαίο σχέδιο κυβερνητικής πολιτικής για το 2023, μια σημαντική σημείωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, αλλά και τα κρίσιμα επιχειρησιακά ορόσημα στο επόμενο τρίμηνο, καθώς και τα ετήσια σχέδια δράσης των υπουργείων». Ο Μητσοτάκης το εννοούσε ξεκάθαρα όταν είπε στον Alpha ότι δεν θεωρεί δεδομένη την εκλογική του νίκη στις εκλογές της 21ης Μαΐου και ότι «οι επόμενες εκλογές είναι κρίσιμες» (Alpha, 24-05-2023). Μάλλον θέλει να κερδίσει και την ψήφο του Σαρμά.
Υπάρχει, όμως, ένα μικρό πρόβλημα. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Μητσοτάκης θα είναι πιθανότατα ο επόμενος πρωθυπουργός, αλλά, επισήμως, κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά το αποτέλεσμα μιας εκλογής έως ότου καταμετρηθούν και ανακοινωθούν όλες οι ψήφοι. Ίσως οι προτεραιότητες του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα και του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη να είναι διαφορετικές από αυτές που σκιαγραφεί ο Μητσοτάκης σε αυτόν τον φάκελο. Σίγουρα διαφέρουν από αυτές του σημερινού πρωθυπουργού που είπε ότι «αυτή η κυβέρνηση θα είναι υπηρεσιακή κυβέρνηση. Θα έχει φυσικά όλες τις εξουσίες, αλλά μόνο τις εξουσίες εφαρμογής του νόμου, μέχρι να επιστρέψει εδώ στο Μέγαρο Μαξίμου αυτός που θα προκύψει από τη λαϊκή βούληση».
Φαίνεται ότι το λεγόμενο εκτελεστικό κράτος (η ιδέα ενός κεντρικού διοικητικού συστήματος που εισήγαγε ο Μητσοτάκης) μπορεί να προσφέρει συνέχεια ακόμη και σε περιόδους εκλογών, όπως είπε ο Μητσοτάκης, αλλά η δημοκρατία όχι. Δεν πειράζει το γεγονός ότι ο Σαρμάς είναι πρωθυπουργός και όχι υπουργός της κυβέρνησης στον οποίο μπορούν να ανατεθούν «κρίσιμα επιχειρησιακά ορόσημα».
Ας συμφωνήσουμε ότι το αντισυνταγματικό faux pas που διαπράχθηκε εδώ είναι μικρό και δεν ξέρουμε αν η απόφαση να περάσει αυτός ο μπλε φάκελος θα ωφελήσει τους κυβερνώντες συντηρητικούς. Είναι καλό να βλέπουμε συνεργασία μεταξύ διαδοχικών κυβερνήσεων, αλλά αυτό ισχύει για εκείνες που έχουν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, μόνο το Κοινοβούλιο νομιμοποιεί σχέδια και ορόσημα της εκτελεστικής εξουσίας.
Και πάλι, αυτό είναι ένα πολύ μικρό faux pas, αλλά υπογραμμίζει κάτι που γράψαμε όταν ξέσπασε το μεγάλο θεσμικό «κακό» (το σκάνδαλο των υποκλοπών): η αδιαφορία για τους ελέγχους και τις ισορροπίες της δημοκρατίας, όπως περιγράφεται από τους πολιτικούς επιστήμονες Steven Levitsky και Daniel Ziblatt. στο βιβλίο τους «How Democracy Dies: What History Reveals About Our Future».