Σε συνέντευξή του στην Καθημερινή λίγο πριν παραιτηθεί από την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Νίκος Αναστασιάδης κάνει έναν απολογισμό της 10ετούς θητείας του, ανατρέχει στη συνεργασία του με τρεις Έλληνες πρωθυπουργούς και προσφέρει μια αξιολόγηση της διοίκησης τριών μεγάλων κρίσεις: η οικονομική κρίση του 2013, η πανδημία Covid-19 και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Σε μια μακροσκελή συνομιλία στο γραφείο του στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, ο απερχόμενος πρόεδρος υπογραμμίζει τον ευρωατλαντικό αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της μεσογειακής νήσου και εκφράζει τη θλίψη του για τις αποτυχημένες συνομιλίες επανένωσης στο Crans-Montana, όπου οι δύο πλευρές ήταν «έτσι κοντά στην εξεύρεση λύσης». Περιγράφοντας τον Μουσταφά Ακιντζί, τον τότε Τουρκοκύπριο ηγέτη, «θαρραλέο», ο Αναστασιάδης κατηγορεί την Άγκυρα για την κατάρρευση των συνομιλιών.

Παραδεχόμενος ότι έγιναν λάθη στο σύστημα διαβατηρίων της Κύπρου, ο Αναστασιάδης ατενίζει το μέλλον, εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα ξαναρχίσουν οι προσπάθειες για τον τερματισμό της διαίρεσης του νησιού και επαινεί τον χαρακτήρα και τις ικανότητες του εκλεγμένου Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, πρώην υπουργού Εξωτερικών και στενού συνεργάτη του ο απερχόμενος πρόεδρος.

Ας ξεκινήσουμε την αποτίμηση της 10ετούς θητείας σας με μια ερώτηση για τους πρώην προέδρους Γιώργο Βασιλείου, Γλαύκο Κληρίδη, Τάσο Παπαδόπουλο, Δημήτρη Χριστόφια: Πώς θα κριθούν;

Η ιστορία φυσικά θα είναι ο κριτής του καθενός μας. Δεν υπάρχει πρόεδρος που να μην έχει αφήσει θετικό αποτύπωμα. Και σίγουρα, κανείς από εμάς δεν έχει κάνει λάθη. Κατά την άποψή μου, η συνεργασία με τους εκάστοτε προέδρους –ιδιαίτερα όταν ανέλαβα πρόεδρος κόμματος για 16 χρόνια– και η συνεργασία για τη διαχείριση του Κυπριακού ήταν θετική και βοηθητική, αλλά και μερικές φορές επικριτική. Αλλά αυτό είναι στο πλαίσιο των ρόλων του καθενός και της δικής του εκτίμησης για το εάν ο πρόεδρος χειρίζεται, δέχτηκε τον κ. Akinci πολύ αργότερα, τον Ιούνιο, πριν πάει στη Νέα Υόρκη και μετά στο Crans-Montana. Δυστυχώς, η Τουρκία ήταν πάντα ο ρυθμιστής και ο παρεμβαίνων στην αρνητική πλευρά. Οι Τουρκοκύπριοι, λόγω της οικονομικής τους εξάρτησης από τους εποίκους, της παρουσίας του Τουρκικού Στρατού, ήταν πάντα υπό καταπίεση. Ο Ακιντζί ήταν ένας θαρραλέος Τουρκοκύπριος που τόλμησε, αλλά δυστυχώς δεν είχε τη δύναμη να επιβάλει συμφωνίες, γι’ αυτό και υπήρξαν τόσες υποχωρήσεις από τα συμφωνηθέντα.

Η αντισεισμική διπλωματία και οι μελλοντικές προκλήσεις

Αυτό μας φέρνει στο σήμερα με τις πρόσφατες εκλογές. Μια σκέψη πρώτα για το γεγονός ότι και οι τρεις υποψήφιοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ήταν συνεργάτες σας. Και δεύτερον, πώς βλέπετε το έργο – δύσκολο πιθανώς επειδή δεν υποστηρίζεται επίσημα από κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα – του νέου προέδρου;

Όσον αφορά τους πρωταγωνιστές στην εκλογική μάχη, ο κ. Μαυρογιάννης ήταν πράγματι ο διαπραγματευτής μου στο Κυπριακό επί εννέα χρόνια. Είχαμε εξαιρετική συνεργασία. Είναι ένας άνθρωπος με μεγάλη ηθική και εξειδίκευση. Είναι διπλωμάτης μεγάλης ικανότητας. Ο κ. Χριστοδουλίδης ήταν διευθυντής του διπλωματικού μου γραφείου, κυβερνητικός εκπρόσωπος και αργότερα, για τέσσερα χρόνια, υπουργός Εξωτερικών. Και φυσικά ο πρόεδρος του κόμματός μου, αγαπητέ μου Αβέρωφ Νεοφύτου. Κάποια στιγμή το ανέφερα και κάποιοι δυσαρεστήθηκαν. Είπα ότι και οι τρεις είναι συνάδελφοί μου. Η αριστερά διάλεξε τον διαπραγματευτή, τα κεντρώα κόμματα τον υπουργό Εξωτερικών και η Δημοκρατική Συσπείρωση διεκδίκησε τον πρόεδρο και είπα ότι και οι τρεις ήταν εξαιρετικοί συνάδελφοί μου και παρεξηγήθηκα. Δεν μπορείς να αποκηρύξεις τους συνεργάτες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δήλωσα ξεκάθαρα και ενεργά την υποστήριξή μου στον πρόεδρο του κόμματος. Ωστόσο, σήμερα εξελέγη ο κ. Χριστοδουλίδης. Τον ξέρω πολύ καλά. Ξέρω πόσες δεξιότητες έχει, πόσο εργασιομανής είναι, και επομένως το εμπιστεύομαι με μια μη συγκρουσιακή προσέγγιση, με μια προσέγγιση δημιουργικού διαλόγου και λαμβάνοντας υπόψη την ευθύνη της Δημοκρατικής Συσπείρωσης και ως κόμματος ο πρόεδρος μας διαβεβαίωσε ότι όλα είναι πιθανά. Δεν έχω λόγο να πω ότι το ΑΚΕΛ δεν είναι αξιόπιστο, αλλά μπορεί λόγω ιδεολογικών και πολιτικών διαφορών να παραμένει, ακόμα και σήμερα, αρνητικό στην ψήφιση νομοσχεδίων κλπ. Μην ξεχνάτε ότι και η προεδρία μου για μια δεκαετία ήταν – από το 2014 και μετά – προεδρία μειοψηφίας. Και παρ’ όλες τις συζητήσεις, σε σχέση με όσα κατατέθηκαν στη Βουλή, χάρη τόσο στο αίτημα του λαού όσο και στον σωστό χειρισμό του προέδρου του κόμματος και στις παρεμβάσεις μου, φτάσαμε στις πλειοψηφίες και έτσι πετύχαμε μεγάλες μεταρρυθμίσεις στο κράτος, όπως Επίσης, μέσω της δημοσιονομικής πειθαρχίας, η επίτευξη θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων.

Τέλος, με τους σεισμούς στην Τουρκία αλλάζει κάτι; Αντιμετωπίζει το ίδιο σενάριο ο εκλεγμένος Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ή ελπίζετε ότι μπορεί να υπάρξει προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας; Μπορεί κάτι να αλλάξει λόγω της ανθρωπιστικής διάστασης;

Η ανθρωπιστική διάσταση είναι αυτή που μπορεί να αλλάξει τα εχθρικά συναισθήματα που δημιουργεί ο ρεβιζιονισμός του Ερντογάν, ο οποίος λέγοντας ότι αμφισβητούν την κυριαρχία μας δημιούργησε επίσης την αίσθηση στους ανθρώπους ότι έχουμε εχθρούς μπροστά μας. Ο σεισμός βοήθησε να αντιστραφεί αυτό. Τώρα, πέρα ​​από αυτό, θα ήταν ριψοκίνδυνο να πούμε ότι οι στόχοι αλλάζουν. Εκτός κι αν μετά τις εκλογές αναθεωρήσει επιτέλους αυτή τη μεγαλομανία του να θέλει διαρκώς να είναι οπλισμένος, να θέλει διαρκώς να είναι υπερδύναμη. Αυτό είναι εις βάρος της οικονομίας, της κοινωνίας, όπου θα μπορούσαν να διοχετευθούν σημαντικά κεφάλαια, των σχέσεων –που πάλι είναι προς όφελος της οικονομίας– με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τα κράτη της περιοχής, και έτσι ας ελπίσουμε ότι Κάποια θραύσματα αυτού του νέου συναισθήματος μεταξύ των δύο λαών μπορούν να επηρεάσουν και την πολιτική σκέψη, ώστε να αποδεχθεί ότι μόνο ο διάλογος και όχι οι στρατιωτικές απειλές ή οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου μπορούν να δώσουν το αποτέλεσμα και τη λύση.

Τι γίνεται με το Κυπριακό;

Ισχύει και για το Κυπριακό. Εάν υπάρξει επαναπροσέγγιση και διάλογος με την Ελλάδα, το Κυπριακό σίγουρα δεν μπορεί να μείνει εκτός. Και νομίζω ότι από τη στιγμή που το Κυπριακό θεωρείται ευρωπαϊκό πρόβλημα, υπάρχουν ζητήματα που σχετίζονται με τις ευρωτουρκικές σχέσεις, όπως η τελωνειακή ένωση, η αναθεώρηση, η απελευθέρωση, οι βίζες κ.λπ., που αφορούν την Τουρκία, που αφορούν τους Τούρκους επιχειρηματίες. και πιστεύω ότι η όλη εικόνα μπορεί να αλλάξει. Αλλά αυτή είναι η ελπίδα, η προσδοκία. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η προσδοκία θα γίνει πραγματικότητα.