Μια συνέργεια που ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια μεταξύ των ερευνητικών ομάδων Υπολογιστικής Νοημοσύνης και Βαθιάς Μάθησης (CIDL) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και των ερευνητικών ομάδων Wireless and Photonic Systems and Networks (WinPhoS) παρήγαγε σήμερα τον ταχύτερο επεξεργαστή τεχνητής νοημοσύνης που λειτουργεί με φως στον κόσμο. Αυτό που κάνει αυτή την τεχνολογία αιχμής τόσο αξιοσημείωτη είναι ότι μπορεί να λειτουργήσει σε ταχύτητες έως και 50 gigahertz, που είναι 25 φορές πιο γρήγορα από τους σύγχρονους επεξεργαστές GPU, ενώ χρησιμοποιεί επίσης 10 φορές λιγότερη ενέργεια.

«Εξοικονομεί σημαντικό ποσό ενέργειας, ενώ επιτυγχάνει μεγαλύτερες ταχύτητες», λέει στην Καθημερινή ο Αναστάσιος Τέφας, καθηγητής στην Αριστοτέλειο Σχολή Πληροφορικής, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας CIDL και συνεπικεφαλής του έργου, μαζί με τον Νίκο Πλερό της WinPhoS. .

Είναι ένα επίτευγμα που υπογραμμίζει τη σημαντική δουλειά που επιτελούν οι επιστήμονες στην Ελλάδα, παρά τα σημαντικά εμπόδια που στέκονται στο δρόμο τους.

Πόσο δύσκολο είναι για μια μικρή ερευνητική ομάδα να φτάσει σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο;

Η πρόκληση είναι τεράστια λόγω της έλλειψης χρηματοδότησης για την έρευνα σε αυτή τη χώρα. Στην περίπτωσή μας, εξασφαλίσαμε χρηματοδότηση για τις ιδέες μας από ευρωπαϊκούς πόρους προτού μπορέσουμε να λάβουμε εθνική χρηματοδότηση. Η άμεση χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συχνά ο μόνος τρόπος για τις ελληνικές ομάδες να πραγματοποιήσουν προηγμένη έρευνα. Παράγοντες που μπορούν να αποτελέσουν πρόκληση, όπως οι περιορισμένοι πόροι και οι υποδομές, καθώς και ο μεγάλος όγκος ανταγωνισμού, μπορούν να αντιμετωπιστούν, ως ένα βαθμό, με τη σωστή στρατηγική και προσέγγιση στην έρευνα. Η συνεργασία με άλλες ομάδες, η εθνική και διεθνής δικτύωση, η προώθηση και η επικοινωνία των αποτελεσμάτων και, κυρίως, η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, είναι επίσης πολύ σημαντικές. Αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι οι εξαιρετικοί νέοι επιστήμονες που σπουδάζουν και αποφοιτούν από ελληνικά πανεπιστήμια. Η επίτευξη υψηλού επιπέδου σε οτιδήποτε κάνουμε απαιτεί χρόνο, αφοσίωση και συνεχή προσπάθεια.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες ελλείψεις της Ελλάδας όσον αφορά την επιστημονική έρευνα;

Η Ελλάδα έχει ερευνητές υψηλού επιπέδου, αλλά ανησυχούν συνεχώς για το αν θα έχουν αρκετά χρήματα για να βγάλουν τα προς το ζην και να συνεχίσουν την εργασία τους την επόμενη χρονιά και αν θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διεθνή συνέδρια, κάτι που είναι απαραίτητο για τη δικτύωση. αλλά και για την προβολή των αποτελεσμάτων της δουλειάς τους. Μια σταθερή ροή χρηματοδότησης είναι, δυστυχώς, διαθέσιμη μόνο απευθείας από την ΕΕ και ο ανταγωνισμός για αυτήν είναι σκληρός. Η ΕΕ εκδίδει πρόσκληση για ερευνητικές προτάσεις σε όλα τα επιστημονικά πεδία μόνο μία ή δύο φορές το χρόνο και μόνο μία στις 15 προτάσεις καταφέρνει συνήθως να εξασφαλίσει πόρους. Επομένως, η χώρα χρειάζεται επίσης να προσαρμόσει τη δική της ερευνητική πολιτική με συνεπείς ετήσιες προσκλήσεις στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας για έργα που καλύπτουν το φάσμα των κλάδων.

Έχει η Ελλάδα συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων χωρών για να ενισχύσει τον ρόλο της ως κόμβου καινοτομίας;

Διαθέτει ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης με εξειδίκευση σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και η δέσμευση στην ακαδημαϊκή έρευνα προσδίδουν δεξιότητες και γνώσεις που μπορούν να συμβάλουν στην καινοτομία. Το υψηλό διαμέτρημα της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης συνδυάζεται και με τον πλούτο του ελληνικού πολιτισμού. Υπάρχει επίσης η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, και η δεσπόζουσα θέση της στα Βαλκάνια, που μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες για συνέργειες και καινοτομία.

Τι πρέπει να γίνει για να σταματήσουν οι προικισμένοι νέοι επιστήμονες να φύγουν και να πειστούν όσοι έχουν ήδη φύγει να επιστρέψουν;

Πρέπει να αυξήσουμε σημαντικά τις ευκαιρίες απασχόλησης και την απασχόληση με όρους που ανταποκρίνονται στην παγκόσμια πραγματικότητα όσον αφορά τους μισθούς, τις υποδομές, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και τις δυνατότητες ανάπτυξης ερευνητικών ομάδων. Η ενίσχυση της έρευνας και της ακαδημαϊκής κοινότητας θα ενθάρρυνε τους νέους επιστήμονες να παραμείνουν στη χώρα και να συμβάλουν στην καινοτομία. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της ακαδημαϊκής και της επιστημονικής κοινότητας με τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα μπορεί επίσης να δημιουργήσει ευκαιρίες για απασχόληση και εφαρμογή ερευνητικών πορισμάτων σε πρακτικό επίπεδο. Εν ολίγοις, οι νέοι επιστήμονες χρειάζονται ένα πιο σταθερό και ενθαρρυντικό περιβάλλον, με ευκαιρίες για ανάπτυξη, αναγνώριση και σωστή αμοιβή. Είναι τόσο κρίμα που έχουμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε μόνο με μερικούς από τους πιο λαμπρούς Έλληνες ερευνητές κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών τους, καθώς τείνουν να φεύγουν για το εξωτερικό αμέσως μετά την αποφοίτησή τους. Τις περισσότερες φορές, δυστυχώς, δεν φεύγουν επειδή αναζητούν υψηλότερο επίπεδο σπουδών, αλλά επειδή αναζητούν καλύτερες προοπτικές εργασίας και την ευκαιρία να εξελιχθούν.

Το Πορτογάλο μοντέλο

Πώς μπορεί η Ελλάδα να ενισχύσει την καινοτομία;

Πέρα από την προφανή απάντηση της αύξησης της χρηματοδότησης, θα ήθελα να τονίσω την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ του ακαδημαϊκού, του μεταποιητικού και του επιχειρηματικού τομέα. Είναι καθοριστικής σημασίας να δημιουργήσουμε πρόσθετους μηχανισμούς για να ενθαρρύνουμε τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα. Δεν χρειάζεται να ξαναβρούμε τον τροχό. Μπορούμε απλώς να εφαρμόσουμε επιτυχημένα μοντέλα που υιοθετήθηκαν από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία ειδικών προγραμμάτων και φορέων για τη διευκόλυνση της μεταφοράς τεχνολογίας και της ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.

Η δημιουργία τέτοιων μηχανισμών μέσα στα πανεπιστήμια είναι επίσης βασικό. Η δίκαιη και αξιοκρατική κατανομή των επιχορηγήσεων έρευνας και καινοτομίας μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω επιτροπών αξιολόγησης που δεν περιλαμβάνουν Έλληνες ακαδημαϊκούς και ερευνητές. Αυτή είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται τακτικά σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, η επιτροπή που αξιολογεί τις προτάσεις έρευνας και καινοτομίας αποτελείται αποκλειστικά από εμπειρογνώμονες εκτός Πορτογαλίας. Έχω υπηρετήσει ο ίδιος σε αυτήν την επιτροπή τα τελευταία τρία χρόνια και το θεωρώ ως έναν πολύ καλό τρόπο να κάνω πράγματα.