Τι θα ευχόσασταν για τη χώρα το 2023; Από τα πολλά που μπορώ να σκεφτώ, δύο ξεχωρίζουν.
Το πρώτο θα ήταν να ανακτήσουν οι πολιτικοί της Ελλάδας την ικανότητα να αντιμετωπίζουν τα πραγματικά προβλήματα ανοιχτά και ειλικρινά, και να προετοιμαστούν για μια ειλικρινή συζήτηση για αυτά, αντί να χρησιμοποιούν αυτά τα προβλήματα ως δικαιολογία και με μοναδικό στόχο να πάρουν την εξουσία.
Ένα δεύτερο θα ήταν να θυμούνται πώς είναι να συζητάς προβλήματα, να λαμβάνουν υπόψη τους τι έχει να πει ο κάθε συνομιλητής – αντί να ακούνε μόνο τη δική τους φωνή, έτοιμοι να επιτεθούν σε οποιονδήποτε έχει διαφορετική γνώμη.
Οι πολιτικοί μας θα πρέπει να μάθουν να συζητούν σοβαρά τα θέματα, χωρίς να μετακινούν τα γκολπόστ όπως τους ταιριάζει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στάσης είναι η συζήτηση που γίνεται αυτές τις μέρες σχετικά με την απόφαση της Ισπανίας να μειώσει ή να καταργήσει τον φόρο προστιθέμενης αξίας στα βασικά τρόφιμα για έξι μήνες.
Εάν μειωθεί ο ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης, ισχυρίζεται η ελληνική κυβέρνηση, τα κρατικά ταμεία θα χάσουν 3,5 δισ. ευρώ έσοδα το 2023 και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά. Εάν αυτό ισχύει πραγματικά, τότε πώς μπορούμε να αντέξουμε τις μειώσεις του φόρου στα μερίσματα, την περιουσία και τις μεταβιβάσεις γονικής περιουσίας σε παιδιά, αλλά όχι μείωση της έμμεσης φορολογίας;
Η ελληνική κυβέρνηση λέει επίσης ότι η Ισπανία δεν έχει χρέος τόσο υψηλό όσο το δικό μας. Αυτό είναι αλήθεια. Πώς γίνεται όμως αυτό το τετράγωνο με την κατανομή άνω των 65 δισ. ευρώ σε εν πολλοίς πελατειακή βάση τα τελευταία τρία χρόνια και τα «επιδόματα» που μοιράζονται τόσο γενναιόδωρα σε τομείς που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό ψήφων;
Οποιαδήποτε μείωση του ΦΠΑ, λέει επίσης η κυβέρνηση, ουσιαστικά θα εξαφανιστεί ως αποτέλεσμα των αυξήσεων των τιμών. Αλλά αυτές οι αυξήσεις τιμών δεν τροφοδοτούνται επίσης από τη στήριξη του εισοδήματος, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κανένας έλεγχος τιμών;
Ο δημόσιος διάλογος πρέπει να διεξάγεται με ειλικρίνεια και με προθυμία να αναλυθούν τα προβλήματα προτού διασταυρωθούν οι διαφορετικές πολιτικές. Ένα παράδειγμα του τι πρέπει να αποφευχθεί είναι πολλά από αυτά που λέγονται για την οικονομική ανάπτυξη. Αντί να κάνουμε προσπάθεια να τονίσουμε και να κατανοήσουμε το πρόβλημα, μας εξυπηρετούν αβάσιμους θριαμβευτές επειδή ο πληθωρισμός μειώνει τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ (καθώς διογκώνει τεχνητά το ΑΕΠ) ή επειδή αυξάνει τα φορολογικά έσοδα μειώνοντας τα εισοδήματα των ανθρώπων (αφού ο ίδιος ΦΠΑ οι τιμές υπολογίζονται σε διογκωμένες τιμές). Όλα αυτά συσκευάζονται ως «οικονομική ανάπτυξη». Αυτή πρέπει να είναι άλλη μια παγκόσμια πρωτιά, αφού πουθενά αλλού στον κόσμο δεν σκέφτηκαν να ονομάσουν την επίδραση του πληθωρισμού «ανάπτυξη».
Ο πληθωρισμός δεν είναι ανάπτυξη και ούτε αυτό που συμβαίνει τα τελευταία δύο χρόνια. Η οικονομία ανακάμπτει από τις απώλειες που είχε υποστεί λόγω της πανδημίας του Covid, αλλά η ανάπτυξή της δεν εμφανίζει τα ποιοτικά στοιχεία που συνεπάγονται την πραγματική ανάπτυξη. Αντίθετα, μαζί με τις απώλειες φαίνεται να ανακτά και όλες τις δομικές αδυναμίες που τη χαρακτήριζαν.
Επιπλέον, αυτή η ανάπτυξη δεν οφείλεται σε κάποια ενδογενή δυναμική της οικονομίας αλλά σε άνευ προηγουμένου κρατικές ενισχύσεις. Είναι η κρατική ανάπτυξη, η οποία ήδη αποδυναμώνεται. Αντί για αύξηση 5,6% φέτος, μπορεί να κυμανθεί γύρω στο 4%. Το χειρότερο είναι ότι αυτή η βοήθεια δόθηκε/δίνεται σε μεγάλο βαθμό με πελατειακά κριτήρια. Εάν κάθε επιχείρηση που λάμβανε βοήθεια έπρεπε να τοποθετήσει ένα αυτοκόλλητο στην είσοδό της που να αναφέρει το ποσό που έλαβε και τους λόγους για αυτό, η κυβέρνηση θα είχε πολύ μεγάλο πρόβλημα.
Εάν οι πολιτικοί αναγκαστούν να αρχίσουν να μιλούν με ειλικρίνεια, να ακούν και να ασχολούνται με τις δουλειές, ίσως έχουμε την ευκαιρία να αποτρέψουμε την επανάληψη των προηγούμενων παθημάτων μας.