Στρατηγική ήττα ήταν η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις κάλπες την Κυριακή. Δεν αφορούσε αποκλειστικά ένα άτομο ή την προεκλογική εκστρατεία, ούτε επισημαίνει ορισμένες οργανωτικές αδυναμίες. Είναι ένας συνδυασμός και των τριών.
Η αριστερή αντιπολίτευση προφανώς άφησε μια χρυσή ευκαιρία να γλιστρήσει από τα δάχτυλά της μετά τον Ιούλιο του 2019. Το 31,5% που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτές τις εκλογές άνοιξε το δρόμο στην ηγεσία του να ακολουθήσει μια σειρά από επιλογές και να αναπτύξει μια πειστική αφήγηση που όχι μόνο θα συσπειρώσει το κέντρο αριστερή πλειοψηφία αλλά και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να εκλεγεί το κόμμα ξανά στην κυβέρνηση, ίσως όχι τώρα, αλλά αργότερα. Από την αρχή, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε ότι ήταν πολύ πρόθυμος να ξαναμπεί στην έδρα της εξουσίας – και αυτό ήταν το πρώτο του μεγάλο λάθος.
Στο μεταξύ, οι αλλαγές που έπρεπε να γίνουν είτε δεν έγιναν καθόλου είτε δεν ήταν τόσο βαθιές όσο θα έπρεπε. Αυτό έκανε τον ΣΥΡΙΖΑ να εμφανίζεται χωρίς κατεύθυνση, πρόγραμμα και ιδεολογική ταυτότητα. Θεωρήθηκε επίσης υπερβολικά επικεντρωμένη στον ηγέτη της, με τα πάντα να μοιάζουν να περιστρέφονται γύρω από τον Αλέξη Τσίπρα. Από πλευράς προσωπικότητας, ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε αυτό που ήταν όταν έχασε τις εκλογές το 2019, με τον Τσίπρα να πιστεύει ότι κατέχει περισσότερη επιρροή και χάρισμα από αυτόν. Το αποτέλεσμα της Κυριακής έδειξε ότι υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του και υποτίμησε τις αδυναμίες του.
Επιπλέον, οι προγραμματικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ έμοιαζαν ασαφείς και βιαστικά συναρμολογημένες και, ως εκ τούτου, δεν έπειθαν και δεν μπορούσαν να προσελκύσουν κεντρώους ψηφοφόρους. Αυτό που προέκυψε από όλα αυτά ήταν η αίσθηση ότι λείπει η οργάνωση και ο επαγγελματισμός στην καθημερινή λειτουργία του κόμματος.
Τα καλά νέα είναι δύσκολο να βρεθούν μετά από μια τόσο καταστροφική ήττα, ωστόσο υπάρχουν πολύτιμα μαθήματα που μπορούν να αντληθούν. Πρώτον, ότι σίγουρα υπάρχει κεντροαριστερός και αριστερός πόλος, παρόλο που είναι κατακερματισμένος και όχι πλειοψηφία. Απλώς ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να μαζέψει το θάρρος να προσεγγίσει αυτές τις δυνάμεις, χωρίς αλαζονεία και μικροπρέπεια και χωρίς τάση απομονωτισμού. Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανανεώσει την ηγεσία του – όχι αργότερα, αλλά σύντομα. Έχει πολλούς φρέσκους και χαρισματικούς αξιωματούχους που ταιριάζουν εξάλλου σε έναν τέτοιο ρόλο, και αυτοί οι άνθρωποι αντιπροσωπεύουν πρώτα την ελπίδα για την κοινωνία, και όχι μόνο για το κόμμα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει. Πρέπει να ανακτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή και να είναι εκεί για τους ανθρώπους που το έχουν ανάγκη: άνθρωποι που υποφέρουν από φτώχεια και αδικία, άνθρωποι που βιώνουν κάθε είδους καταπίεση, άνθρωποι καθημερινού μόχθου και εξάρτησης από έναν μισθό – με λίγα λόγια, άνθρωποι που έχουν ανάγκη έναν κόσμο πιο δίκαιο. Διαφορετικά, ο κόσμος μας θα χειροτερέψει.
Ο Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.