Τη χρονιά που η τουρκική δημοκρατία γιορτάζει τα εκατό χρόνια της, η χώρα παρακολουθείται στενά για να διαπιστωθεί εάν μια ενωμένη αντιπολίτευση μπορεί να καταφέρει να ανατρέψει έναν όλο και πιο αυταρχικό ηγέτη στη χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ.
Οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της Τουρκίας, που θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή, θα μπορούσαν να παρατείνουν τη διακυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε μια τρίτη δεκαετία – ή θα μπορούσαν να βάλουν τη χώρα σε μια νέα πορεία.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο ηγέτης του κοσμικού, κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, ή CHP, είναι ο κύριος αμφισβητίας που προσπαθεί να απομακρύνει τον Ερντογάν μετά από 20 χρόνια στην εξουσία. Ο 74χρονος είναι ο κοινός υποψήφιος μιας εξακομματικής συμμαχίας που έχει ορκιστεί να διαλύσει το εκτελεστικό προεδρικό σύστημα που εγκατέστησε ο Ερντογάν και να επαναφέρει τη χώρα σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία με ελέγχους και ισορροπίες.
Εκτός από τη συμμαχία της αντιπολίτευσης, ο Κιλιτσντάρογλου έχει κερδίσει την υποστήριξη του φιλοκουρδικού κόμματος της χώρας, το οποίο συγκεντρώνει περίπου το 10% των ψήφων. Και οι δημοσκοπήσεις του έδωσαν ένα μικρό προβάδισμα. Ο αγώνας είναι τόσο κοντά, ωστόσο, που είναι πιθανό να κριθεί σε δεύτερο γύρο μεταξύ των δύο πρωτοπόρων στις 28 Μαΐου.
Ο Ερντογάν, έχει χάσει κάποιο έδαφος εν μέσω μιας παραπαίουσας οικονομίας και μιας κρίσης κόστους ζωής. Η κυβέρνησή του έχει επίσης επικριθεί για την κακή της απόκριση μετά από έναν καταστροφικό σεισμό που έπληξε τη νότια Τουρκία και σκότωσε δεκάδες χιλιάδες νωρίτερα μέσα στο έτος.
«Για πρώτη φορά στα 20 χρόνια από τότε που ο Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία, αντιμετωπίζει μια πραγματική εκλογική πρόκληση την οποία μπορεί πραγματικά να χάσει», δήλωσε ο Ozgur Unluhisarcikli, διευθυντής του γραφείου του German Marshall Fund στην Άγκυρα, προσθέτοντας ότι ο αγώνας αφορούσε δύο ανταγωνιστικά οράματα. .
«Από τη μια πλευρά, υπάρχει το όραμα του Προέδρου Ερντογάν για ένα κράτος ασφαλείας, μια μονιστική κοινωνία, μια εξουσία που εδραιώνεται στα χέρια της εκτελεστικής εξουσίας», είπε. «Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το όραμα, που εκπροσωπείται από τον Κιλιτσντάρογλου, για μια πιο πλουραλιστική Τουρκία στην οποία δεν υπάρχει άλλη κοινότητα, μια κοινότητα που εκδημοκρατίζεται περισσότερο και… υπάρχει σαφής κατανομή των εξουσιών μεταξύ της εκτελεστικής, της νομοθετικής και της δικαστικής εξουσίας».
Ο Ερντογάν διεκδικεί μια τρίτη προεδρική θητεία, έχοντας προηγουμένως υπηρετήσει τρεις θητείες ως πρωθυπουργός. Ο 69χρονος ηγέτης του συντηρητικού και θρησκευόμενου Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ή AKP, είναι ήδη ο μακροβιότερος ηγέτης της χώρας. Ένας άκρως διχαστικός πολιτικός, ο Ερντογάν έχει βασίσει την προεκλογική του εκστρατεία σε προηγούμενα επιτεύγματα, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως τον μόνο πολιτικό που μπορεί να ξαναχτίσει ζωές μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου στη νότια Τουρκία που ισοπέδωσε πόλεις και σκότωσε πάνω από 50.000 ανθρώπους.
Έχει επίσης ξεκινήσει ένα ξεφάντωμα δαπανών ενόψει των εκλογών, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κατώτατου μισθού και των συντάξεων, σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις του πληθωρισμού.
Κατά τη διάρκεια των στάσεων της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Ερντογάν προσπάθησε να παρουσιάσει την αντιπολίτευση ως συνωμοσία με «τρομοκράτες» καθώς και με ξένες δυνάμεις που θέλουν να βλάψουν την Τουρκία. Σε μια προσπάθεια να εδραιώσει τη συντηρητική του βάση, έχει επίσης κατηγορήσει την αντιπολίτευση ότι υποστηρίζει τα «αποκλίνοντα» δικαιώματα LGBTQ και ότι είναι «μεθυσμένοι». Την Κυριακή, σε εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές του προβλήθηκε ένα πλαστό βίντεο που απεικονίζει έναν διοικητή του παράνομου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, ή PKK, να τραγουδά ένα τραγούδι της εκστρατείας της αντιπολίτευσης.
Ο Κιλιτσντάρογλου, εν τω μεταξύ, είναι ένας ήπιος πολιτικός που πιστώνεται ότι έφερε κοντά μια αντιπολίτευση που είχε προηγουμένως διαλυθεί. Η εξακομματική του Συμμαχία Έθνους, που περιλαμβάνει ισλαμιστές και εθνικιστές, έχει δεσμευτεί να ανατρέψει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση και την καταστολή της ελευθερίας του λόγου και της διαφωνίας υπό τον Ερντογάν.
Άλλοι δύο υποψήφιοι βρίσκονται επίσης στην κούρσα για την προεδρική θέση, αλλά θεωρούνται αουτσάιντερ. Πρόκειται για τον Muharrem Ince, πρώην ηγέτη του CHP που έχασε τις τελευταίες προεδρικές εκλογές από τον Ερντογάν το 2018, και τον Sinan Ogan, έναν πρώην ακαδημαϊκό που έχει την υποστήριξη ενός αντιμεταναστευτικού εθνικιστικού κόμματος. Ο Ιντζέ, ο οποίος ηγείται του Κόμματος Πατρίδας, έχει δεχθεί κριτική από υποστηρικτές του Κιλιτσντάρογλου που τον κατηγορούν ότι μοίρασε τις ψήφους και εξανάγκασε τις εκλογές σε δεύτερο γύρο.
Το βασικό ζήτημα για τις εκλογές είναι η οικονομία και ο υψηλός πληθωρισμός που έφαγε την αγοραστική δύναμη των οικογενειών.
Στην Κωνσταντινούπολη, ο ιδιοκτήτης τεϊοπωλείου Cengiz Yel είπε ότι θα ψήφιζε «υπέρ αλλαγής» λόγω του κακού χειρισμού της οικονομίας από την κυβέρνηση.
«Ανησυχούμε για το ενοίκιο, το ρεύμα και άλλους λογαριασμούς». είπε ο Yel. «Τον τελευταίο χρόνο, ξεκινούσα κάθε νέο μήνα με περισσότερα χρέη».
Άλλοι δηλώνουν τη διαρκή αγάπη τους για έναν ηγέτη που βελτίωσε τις υποδομές στη χώρα και έβγαλε πολλούς από τη φτώχεια στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής του.
«Αγαπώ το έθνος μου. Θέλω να είμαι με έναν ηγέτη που υπηρετεί το έθνος του», δήλωσε ο Arif Portakal, ένας 65χρονος υποστηρικτής του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη.
Η εκστρατεία αμαυρώθηκε από κάποια βία. Την Κυριακή, διαδηλωτές στην ανατολική πόλη Ερζερούμ πέταξαν πέτρες καθώς ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, έκανε εκστρατεία για λογαριασμό του Κιλιτσντάρογλου από την κορυφή ενός λεωφορείου. Τουλάχιστον επτά άνθρωποι τραυματίστηκαν.
Οι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν επίσης για να καλύψουν έδρες στο κοινοβούλιο των 600 μελών. Η αντιπολίτευση θα χρειαζόταν τουλάχιστον μια πλειοψηφία για να μπορέσει να εφαρμόσει ορισμένες από τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που έχει υποσχεθεί.
Περισσότεροι από 64 εκατομμύρια άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 3,2 εκατομμυρίων ομογενών Τούρκων πολιτών, έχουν δικαίωμα ψήφου. Περισσότεροι από 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ήδη ψηφίσει σε ψηφοδέλτια στο εξωτερικό ή στα αεροδρόμια. Η προσέλευση των ψηφοφόρων στην Τουρκία είναι παραδοσιακά υψηλή.
Υπάρχουν ανησυχίες για το πώς θα μπορούν να ψηφίσουν οι ψηφοφόροι μεταξύ των 3 εκατομμυρίων ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί μετά τον σεισμό που κατέστρεψε 11 επαρχίες. Οι αξιωματούχοι λένε ότι μόνο 133.000 άνθρωποι που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις τους έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν στις νέες τοποθεσίες τους. Ορισμένα πολιτικά κόμματα και μη κυβερνητικές οργανώσεις σχεδιάζουν να μεταφέρουν εκτοπισμένους πίσω στη ζώνη του σεισμού για να τους επιτρέψουν να ψηφίσουν.
Πολλοί αμφισβήτησαν αν ο Ερντογάν θα δεχόταν μια εκλογική ήττα.
Το 2015, ο Ερντογάν πιστεύεται ότι εργάστηκε στα παρασκήνια για να εμποδίσει τις συνομιλίες για τον συνασπισμό, αφού το κυβερνών κόμμα του έχασε την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία στις εκλογές. Το κόμμα ανέκτησε την πλειοψηφία σε επαναληπτικές εκλογές λίγους μήνες αργότερα. Και το 2019, το κυβερνών κόμμα αμφισβήτησε τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη αφού το AKP έχασε τη δημαρχιακή έδρα. Εκείνη τη φορά, όμως, το κόμμα γνώρισε μια πιο ταπεινωτική ήττα στις επαναληπτικές εκλογές.
Οι παρατηρητές επιθυμούν να δουν εάν μια οργανωμένη αντιπολίτευση μπορεί να ξεπεράσει τα εμπόδια σε μια χώρα όπου ο ηγέτης ασκεί ισχυρό έλεγχο στα μέσα ενημέρωσης, τη δικαιοσύνη και το εκλογικό σώμα και, ωστόσο, να επιτύχει μια ειρηνική αλλαγή καθεστώτος.
“Ο κόσμος παρακολουθεί γιατί αυτό είναι επίσης ένα πείραμα, επειδή η Τουρκία, όπως και ορισμένες άλλες χώρες, ακολουθεί τον αυταρχικό δρόμο για λίγο”, δήλωσε ο Unluhisarcikli. «Και αν αυτή η τροχιά μπορεί να αντιστραφεί μόνο μέσω εκλογών, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για άλλες χώρες».