Για τους Κύπριους, ήταν μια συλλογική στιγμή «εδώ πάμε ξανά».

Τον Απρίλιο, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο συμπεριέλαβαν μια χούφτα Κύπριων υπηκόων και εταιρειών εγγεγραμμένων στην Κύπρο σε έναν κατάλογο «ενισχυτών» που βοηθούν τους Ρώσους ολιγάρχες να παρακάμψουν τις κυρώσεις. Ήταν μια ανεπιθύμητη υπενθύμιση της διαρκούς αντίληψης ότι το νησιωτικό έθνος παραμένει κατά κάποιο τρόπο ο οικονομικός λακέ της Μόσχας.

Για χρόνια, οι αρχές σε αυτή τη μικροσκοπική χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούσαν σκληρά να κλονίσουν αυτή τη φήμη, εν μέρει ενισχυμένη από την οικονομική κρίση του 2013, όταν όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στις κυπριακές τράπεζες γεμάτες ρωσικά μετρητά. Εκείνη την εποχή, σχεδόν το ένα τρίτο των 68 δισεκατομμυρίων ευρώ σε καταθέσεις – υπερτριπλάσιες σε ολόκληρη την οικονομία της χώρας – κατείχαν Ρώσοι.

Αυτό επιδεινώθηκε από ένα κακώς δομημένο και κακώς εκτελεσμένο πρόγραμμα ιθαγένειας για επένδυση. Για περισσότερο από μια δεκαετία, απέφερε δισεκατομμύρια δίνοντας κυπριακά διαβατήρια – και κατ’ επέκταση πρόσβαση στην ΕΕ – σε εκατοντάδες πλούσιους Ρώσους και άλλους, με ορισμένους να εκμεταλλεύονται τις χαλαρές διαδικασίες ελέγχου για να καλύψουν ένα σκιερό παρελθόν.

Αυτό το πρόγραμμα καταργήθηκε πριν από τρία χρόνια εν μέσω ισχυρισμών ότι υποκινούσε το ξέπλυμα χρήματος. Μια ανεξάρτητη επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα σε μια έκθεση του 2021 ότι οι κυπριακές αρχές εξέδωσαν παράνομα διαβατήρια σε συγγενείς πλούσιων επενδυτών. Κατά τη διάρκεια της 13ετούς λειτουργίας του, το πρόγραμμα χορήγησε 7.327 υπηκοότητες – περισσότερες από τις μισές σε μέλη της οικογένειας των επενδυτών.

Η Κυπριακή Κυβέρνηση άρχισε έκτοτε να αφαιρεί την ιθαγένεια στις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις. Μέχρι στιγμής, έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες ανάκλησης για 68 επενδυτές και 165 μέλη της οικογένειας – οι περισσότεροι από τους οποίους είναι Ρώσοι.

Με αυτό το καρό παρελθόν, η ανακοίνωση της 12ης Απριλίου –και μια άλλη στις 19 Μαΐου– σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου στη Λευκωσία. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο συμπεριέλαβαν Κύπριους δικηγόρους, επιχειρηματίες και εταιρείες σε μια λίστα που στοχεύει ένα «δίκτυο αποφυγής κυρώσεων» που υποστηρίζει τους Ρώσους δισεκατομμυριούχους Alisher Usmanov και Roman Abramovich σε 20 χώρες.

Η είδηση ​​ώθησε την κυπριακή κυβέρνηση να προσπαθεί να στηρίξει μια κουρελιασμένη φήμη, προσφέροντας διαβεβαιώσεις ότι η χώρα βρισκόταν τώρα σταθερά στην ευθεία και στη στενή πορεία.

«Όταν υπάρχει ένα σάπιο μήλο… πρέπει να αφαιρεθεί. Και επαναλαμβάνω, δεν είμαστε εδώ για να προσφέρουμε κάλυψη σε κανέναν. Θέλω να είμαι απολύτως σαφής», είπε πρόσφατα ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης στους δημοσιογράφους απαντώντας στην κριτική ότι λυγίζει στη θέληση του Λονδίνου και της Ουάσιγκτον.

Ακόμη και η πρέσβειρα των ΗΠΑ Τζούλι Φίσερ ζύγισε για να ηρεμήσει τα φθαρμένα κυπριακά νεύρα. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος», την περασμένη εβδομάδα, ο Φίσερ είπε ότι οι κυρώσεις αφορούσαν λιγότερο την τιμωρία της Κύπρου για παρελθούσες –ή παρούσες– παραπτώματα, παρά την καταδίωξη εκείνων που βοηθούν τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να διώξει τον πόλεμό του στην Ουκρανία.

«Δεν προσπαθούμε να στοχοποιήσουμε την Κύπρο, ή Κύπριους ή οντότητες», είπε ο Φίσερ. «Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να κυνηγήσουμε τα δίκτυα. Κυνηγάμε δίκτυα ολιγαρχίας, δίκτυα που ελέγχονται από το Κρεμλίνο και εκείνα που επιτρέπουν το καθεστώς παράνομης χρηματοδότησης, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, την φοροδιαφυγή των κυρώσεων».

Δίκτυα ή όχι, η επιβολή κυρώσεων σε Κύπριους ιδιώτες και επιχειρήσεις ήταν άλλο ένα πλήγμα στη φήμη του νησιού. Ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός είπε ότι υπάρχει ένα θετικό στοιχείο στο ότι δίνει στις αρχές την ευκαιρία να καθαρίσουν το σπίτι.

Ο Κεραυνός είπε ότι η κυβέρνηση βλέπει αυτό ως «μια ευκαιρία να καθαρίσει το όνομα της Κύπρου μια για πάντα». Οι κυπριακές αρχές ζήτησαν και έλαβαν λεπτομερείς πληροφορίες από την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο σχετικά με Κύπριες φυσικές και νομικές οντότητες που περιλαμβάνονται στη λίστα για να προσδιορίσουν εάν απέφευγαν επίσης τις κυρώσεις της ΕΕ. Αυτή η έρευνα είναι ακόμη σε εξέλιξη, με τον Γενικό Εισαγγελέα Γιώργο Σαββίδη να λέει ελάχιστα έως τίποτα επειδή «διακυβεύεται η αξιοπιστία της χώρας μας».

Μερικοί από αυτούς τους Κύπριους δικηγόρους είναι δικηγόροι και λογιστές που οι αρχές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου ισχυρίζονται ότι βοηθούν στο ανακάτεμα περιουσιακών στοιχείων για Ρώσους ολιγάρχες μέσω ενός δικτύου καταπιστεύματος και εταιρειών κέλυφος.

Τόσο ο Δικηγορικός Σύλλογος Κύπρου, ο οποίος ρυθμίζει 4.362 δικηγόρους και 1.963 εταιρείες, καθώς και το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Κύπρου (ICPAC) που αριθμεί 5.700 μέλη και περίπου 1.100 αδειοδοτημένες οντότητες, δήλωσαν στο Associated Press ότι έχουν θεσπίσει αυστηρές εποπτικές διαδικασίες – συμπεριλαμβανομένων των επιτόπιων επιθεωρήσεων – για να διασφαλίσουν ότι τα μέλη τους συμμορφώνονται με τα καθεστώτα κυρώσεων.

Ένα επακόλουθο πρόβλημα που προκλήθηκε από τις κυρώσεις επηρέασε δεκάδες εργαζομένους σε περισσότερες από 600 εταιρείες όπου οι μισθοδοσίες σταμάτησαν όταν οι κυπριακές τράπεζες πάγωσαν τους λογαριασμούς τους. Μερικές από αυτές τις εταιρείες είναι δικηγορικά γραφεία, καταπιστεύματα ή εμπλέκονται σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως υπηρεσίες ακίνητης περιουσίας, ναυτιλίας, αεροπορίας και γραμματειακής υποστήριξης.

Δεν είναι ξεκάθαρο πόσοι ακριβώς εργαζόμενοι έχουν μείνει σε χλωρό κλαρί, επειδή πολλές από αυτές τις εταιρείες δεν απασχολούν περισσότερο από ένα σκελετό διοικητικό προσωπικό.

Ωστόσο, γίνεται κατανοητό ότι πολλοί παραμένουν απλήρωτοι εβδομάδες μετά την ανακοίνωση των κυρώσεων, παρά την απόφαση της κυβέρνησης να ξεπαγώσει τους λογαριασμούς και να «ομαλοποιήσει» μια κατάσταση που ο Κεραυνός παραδέχθηκε ότι είχε αναστατώσει τον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Η Έφορος Εταιρειών Ειρήνη Μυλωνά-Χρυσοστόμου είπε στο AP ότι ο τρόπος που λειτουργεί αυτό είναι με την αντικατάσταση των διευθυντών μιας εταιρείας της οποίας το αφεντικό είναι στη λίστα κυρώσεων. Στη συνέχεια, οι τράπεζες θα αποδέσμευαν τους λογαριασμούς στη νέα, χωρίς επιβάρυνση «διεύθυνση».

Η Μυλωνά-Χρυσοστόμου είπε ότι «οι περισσότερες» εταιρείες που επηρεάστηκαν από την ανακοίνωση της 12ης Απριλίου άλλαξαν διευθυντές. Ο οργανισμός της βρίσκεται στη διαδικασία να κάνει αυτές τις αλλαγές σε μερικές εκατοντάδες ακόμη που επηρεάζονται από την ανακοίνωση της 19ης Μαΐου.

Όποιος κι αν είναι ο αντίκτυπος στην κυπριακή οικονομία από μια φυγή ρωσικών επιχειρήσεων, οι αρχές βασίζονται στην ανθεκτικότητα του νησιωτικού έθνους να ξεπεράσει την καταιγίδα, όπως ακριβώς έκανε μετά την οικονομική κρίση του 2013.