Πάει καιρός από τότε που ακούσαμε κάτι τόσο καθαρά θετικό για την Ευρώπη. Μια πανευρωπαϊκή μελέτη έδειξε ότι ο συναισθηματικός δεσμός των Ευρωπαίων στη Γηραιά Ήπειρο έχει ενισχυθεί. Σε όλες τις χώρες, το ποσοστό όσων ήθελαν να φύγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μειωθεί σημαντικά. Τα αποτελέσματα αποδίδονται στην «αποτελεσματική στάση της ΕΕ απέναντι σε μεγάλες κρίσεις τα τελευταία χρόνια», που είναι, κυρίως, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το φιάσκο του Brexit. Τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, όπως αυτά στη Γαλλία και την Ιταλία, προωθούν προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της Ένωσης εκ των έσω και όχι ηρωικές εξόδους.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η τάση θα αυξηθεί περαιτέρω στο μέλλον; Προφανώς δεν μπορεί να προβλεφθεί, ειδικά σε τόσο ασταθείς καιρούς με τις ανεξέλεγκτες πιέσεις τους, αλλά αν ο δεσμός γίνεται ισχυρότερος, είναι ένδειξη αλλαγής –έστω και προσωρινής– στις προθέσεις και τις επιθυμίες; Η έννοια της «ένωσης» κερδίζει έδαφος για έναν επιπλέον λόγο: Έχει γίνει φανερό τα τελευταία χρόνια ότι οι μεμονωμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν εμπνέουν πάντα εμπιστοσύνη ότι κυβερνούν με σοβαρότητα, ενσυναίσθηση και γνώση, αποφεύγοντας δυσάρεστα σοκ ή ακόμη (σε ορισμένες χώρες ) πολύ έντονες κοινωνικές αντιδράσεις.

Δεν είναι μόνο η προειδοποιητική ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου η αναταραχή που προκλήθηκε από το Brexit ανάγκασε τη χώρα να αλλάξει πέντε πρωθυπουργούς σε έξι χρόνια. Είναι επίσης το γεγονός ότι ο πολιτικός χάρτης στην Ευρώπη δείχνει σημαντικές πολιτικές διαφορές μεταξύ των χωρών, ενώ ανησυχεί και η άνοδος των ακροδεξιών λαϊκιστικών κομμάτων. Ενώ η ενεργειακή κρίση δοκιμάζει την ενότητα της ΕΕ, οι πολίτες συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι οι κίνδυνοι και οι ανατροπές για μια χώρα είναι πιο διαχειρίσιμοι εντός της Ένωσης παρά εκτός.

Το ευρωπαϊκό πνεύμα, όσο ταλαιπωρημένο κι αν παλεύουμε με τις επαναλαμβανόμενες μεταλλάξεις του, κρύβει αυτό που είχε ήδη συζητήσει ο Αλμπέρ Καμύ το 1955, μιλώντας στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών για «το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού» και την «αλληλεγγύη». του πόνου.” Εάν η Ευρώπη δεν αφήσει τη διχόνοια να καταστρέψει ό,τι έχει χτίσει με μεγάλη προσπάθεια, θα επιμείνει πάντα. «Γνωρίζουμε το ακραίο, το ζήσαμε (…) περάσαμε από γεγονότα που μας επέτρεψαν να το γνωρίσουμε», είπε σε διαφορετικά ιστορικά πλαίσια. «Η Ευρώπη θα πρέπει ακόμα να οικοδομηθεί. Πρέπει πάντα να χτίζεται. Αλλά τουλάχιστον θα εξακολουθεί να είναι η Ευρώπη». Σχεδόν πριν από 70 χρόνια… Και όμως, ποιος δεν θα συμφωνούσε με αυτήν την άποψη;