Η Ελλάδα έχει τους γηραιότερους πανεπιστημιακούς καθηγητές στην Ευρώπη και τους λιγότερους κάτω των 35 ετών, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Αρχής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ). Πιο συγκεκριμένα, από τους 17.049 μόνιμους καθηγητές στα ελληνικά πανεπιστήμια, περισσότεροι από τους μισούς είναι άνω των 50 ετών.
Καθώς οι συνταξιοδοτήσεις ξεπερνούν κατά πολύ τους διορισμούς, τα ελληνικά πανεπιστήμια μαστίζονται από χρόνια υποστελέχωση. Αυτό χρησίμευσε ως φαύλο αντικίνητρο για νέους ακαδημαϊκούς που μετανάστευσαν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης να επιστρέψουν στην Ελλάδα – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα επίπεδα εκπαίδευσης και την έρευνα στη χώρα.
Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2020, η Ελλάδα (51,9%), η Ιταλία (51,2%) και η Βουλγαρία (50%) είχαν τον υψηλότερο αριθμό καθηγητών ηλικίας άνω των 50 ετών. Ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 31,80%.
Στην Ελλάδα, το 46,6% των άνω των 50 ετών είναι ηλικίας έως 64 ετών, με το 5,3% στην ηλικιακή ομάδα 65-67. Σε πέντε χώρες (Λετονία 15,6%, Σλοβακία 12,5%, Βουλγαρία 12,4%, Εσθονία 11,1% και Πολωνία 10,6%), το ακαδημαϊκό προσωπικό ηλικίας 65 ετών και άνω αντιπροσωπεύει πάνω από το 10% του συνόλου. Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός του διδακτικού προσωπικού κάτω των 35 ετών στην Ελλάδα ανέρχεται στο 3,8%, παρόμοιο με την Ιταλία (5,1%), την Ελβετία (8,2%) και την Ισπανία (9,5%). Το υψηλότερο ποσοστό σε αυτή την κατηγορία καταγράφεται στο Λουξεμβούργο (52,3%) και ακολουθούν η Γερμανία (39,6%) και η Τουρκία (36,2%). Ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 22,8%.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι περισσότερες από τις νέες θέσεις στην κατηγορία κάτω των 35 ετών στην Ελλάδα καταλαμβάνονται από γυναίκες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 52,4% έναντι του 47,6% των ανδρών. Αυτή είναι η μόνη ηλικιακή ομάδα (οι άλλες είναι 35-49, 50-64 και άνω των 65 ετών) όπου οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών.
Στην έκθεση της ΕΘΑΑΕ σημειώνεται ότι δύο ενδιαφέροντα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από τα στοιχεία που καταγράφονται για την Ελλάδα, ιδιαίτερα για τις νεότερες ηλικιακές ομάδες. Πρώτον, καταδεικνύει τα αποτελέσματα του πολυετούς παγώματος προσλήψεων στα ελληνικά πανεπιστήμια. Επιπλέον, η επικράτηση των γυναικών στις νεότερες ηλικιακές ομάδες ενισχύει την άποψη ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση, με νέες προσλήψεις, προσπαθεί να αναπληρώσει την υποεκπροσώπηση των γυναικών στην κατηγορία των σχολών.
Σταθμίζοντας τον αντίκτυπο της γήρανσης του προσωπικού, ο γραμματέας της πανεπιστημιακής ομοσπονδίας Γιώργος Λιτσαρδάκης τόνισε στην Καθημερινή ότι «λόγω του μειωμένου αριθμού ραντεβού σε σχέση με τις ανάγκες, τα μαθήματα δεν διδάσκονται πλέον στα πανεπιστήμια».
«Από την άλλη, κόβεται η συνέχεια, χάνεται η σκυτάλη ανάμεσα στο παλιό και στο νέο. Ας πούμε ότι γνωρίζω ένα εργαστήριο που έχει «αδειάσει». Όταν κάποιος προσληφθεί σε αυτό το εργαστήριο, δεν θα υπάρχει κανείς να διδάξει», σημείωσε.