Η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να αποσυνδέσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την εξόρυξη λιγνίτη χρησιμοποιώντας γερμανικές επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά λόγω της εγχώριας αντίστασης, δήλωσε στην Καθημερινή ο πρώην υπουργός Ενέργειας της Γερμανίας και επικεφαλής του προσωπικού της Καγκελαρίας της Άνγκελα Μέρκελ, Peter Altmaier, αναφερόμενος σε ένα έργο μαμούθ φωτοβολταϊκών με το όνομα Helios. προωθήθηκε το 2012 που επρόκειτο να δει την εγκατάσταση ενός συστήματος ηλιακών πάνελ στην Ελλάδα και την παραγόμενη ενέργεια να μεταφερθεί στη Γερμανία.
Ο Χριστιανοδημοκρατικός αποστασιοποιείται από τις γερακιές απόψεις του πρώην υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το 2015, δηλώνοντας πλήρως στο πλευρό της Μέρκελ κατά του Grexit. Τονίζει μάλιστα ότι «ντρέπεται για κάποια ακατάλληλα αποσπάσματα» που ακούστηκαν κατά της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας. Όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο Altmaier λέει ότι «η εδαφική ακεραιότητα ενός μέλους του ΝΑΤΟ δεν μπορεί ποτέ να αμφισβητηθεί από άλλο μέλος του ΝΑΤΟ».
Όσο για την εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό αέριο, πιστεύει ότι δεν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, καθώς η φθηνή ενέργεια της Gazprom χρησίμευσε ως εφεδρικό σχέδιο στην πράσινη μετάβαση της Γερμανίας. Ο Γερμανός πολιτικός μίλησε πρόσφατα για την Ελλάδα και την Κύπρο στο Φόρουμ Ασφαλείας της Αθήνας, ως καλεσμένος της αντιπροσωπείας του Konrad Adenauer Stiftung.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Πιστεύετε ότι έχουμε εισέλθει σε μια μακρά περίοδο αστάθειας στην Ευρώπη;
Πρώτα απ ‘όλα, αυτός ο πόλεμος είναι μια μεγάλη αποτυχία για τη ρωσική ιδεολογία, στρατιωτικό και οικονομικό σύστημα. Είδαμε ότι ο ρωσικός στρατός απέχει πολύ από το να είναι επαρκής. Την ίδια στιγμή, κανείς δεν ξέρει πόσο θα διαρκέσει αυτός ο πόλεμος. Έχει καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους της περιοχής αλλά και για την Ευρώπη. Το γεγονός ότι δεν αγοράζουμε πλέον ρωσικό αέριο ή πετρέλαιο σημαίνει ότι υπάρχει –και θα υπάρχει για μερικά χρόνια– έλλειψη φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά, γεγονός που καθιστά τον ανταγωνισμό ισχυρότερο και το φυσικό αέριο πολύ πιο ακριβό. Η ευρωπαϊκή οικονομία εισέρχεται σε ένα πολύ σοβαρό στάδιο όπου η ύφεση είναι πιθανή, τουλάχιστον σε πολλές χώρες της Ε.Ε.
Πώς πρέπει να τοποθετηθεί η Γερμανία σε αυτό το νέο πλαίσιο ευρωπαϊκής ασφάλειας;
Αυτό που χρειαζόμαστε στην Ευρώπη είναι περισσότερη ενότητα, αλληλεγγύη και ηγεσία. Στο παρελθόν έχουμε δει ότι είναι ευκολότερο να ξεπεραστεί μια κρίση όταν έχουμε εκ των προτέρων γαλλο-γερμανική συναίνεση και συμβιβασμούς, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τα συμφέροντα των γειτόνων και των φίλων μας στην ΕΕ. Σε αντίθεση με τα τελευταία 30 χρόνια, αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής. Ανησυχώ ότι υπάρχει έλλειψη ηγεσίας και ελπίζω ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα. Αυτό είναι επίσης κάτι που περιμένει η υπόλοιπη Ευρώπη.
Μιλώντας για ασφάλεια, στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία εκπέμπει απειλές κατά της Ελλάδας. Πώς αξιολογείτε την κατάσταση;
Είμαι τόσο μεγάλος όσο φαίνομαι και σε όλη μου τη ζωή η τουρκοελληνική σχέση δεν ήταν ποτέ τόσο καλή όσο έπρεπε και όσοι πολλοί άνθρωποι και στις δύο χώρες θα ήθελαν να είναι. Αυτό έχει κάνει τη ζωή πιο δύσκολη και έχει δημιουργήσει τεράστιες παράπλευρες ζημιές. Η εδαφική ακεραιότητα ενός μέλους του ΝΑΤΟ δεν μπορεί ποτέ να αμφισβητηθεί από άλλο μέλος του ΝΑΤΟ, όλες οι συγκρούσεις εντός του ΝΑΤΟ πρέπει να επιλυθούν ειρηνικά χωρίς στρατιωτική δράση. Αυτό καταφέραμε και εξασφαλίσαμε εδώ και δεκαετίες και δεν βλέπω κανένα λόγο να το αλλάξουμε.
Οι γερμανικές κυβερνήσεις έχουν μερικές φορές επικριθεί ότι είναι πολύ ήπιες με την Τουρκία και τον Ερντογάν. Ποιά είναι η γνώμη σου?
Δεν το πιστεύω. Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ όπως και η Ελλάδα. Όσο η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, έχει γεωστρατηγικά σημαντικό ρόλο, όπως η Ελλάδα έχει έναν γεωστρατηγικό ρόλο που είναι πολύ σημαντικός. Πάντα προσπαθούσαμε να αποκλιμακώσουμε τις εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Σε αυτό το πλαίσιο, είχαμε παίξει επίσης ρόλο στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης το 2015, προκειμένου να φέρουμε ανακούφιση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία, που αγωνίζονται και οι δύο με εκατομμύρια πρόσφυγες. Η Γερμανία έχει φιλοξενήσει περίπου 2 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Ήσασταν υπουργός Ενέργειας τα χρόνια που η Γερμανία προωθούσε τον αγωγό Nord Stream 2. Σήμερα, κοιτάζοντας πίσω, ποιες είναι οι σκέψεις σας για τη στρατηγική της κυβέρνησης Μέρκελ, όπως την είδαμε στην ενεργειακή σχέση με τη Ρωσία;
Τόσο η Γερμανία όσο και η Ελλάδα εισήγαγαν μεγάλες ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου για πολλά χρόνια. Η Γερμανία ήταν ηγετική χώρα στην Ευρώπη όσον αφορά την ενεργειακή μετάβαση και την προστασία του κλίματος. Το Nord Stream 2 ήταν αποτέλεσμα της διακομματικής απόφασης να απενεργοποιηθούν όλοι οι πυρηνικοί μας σταθμοί και οι σταθμοί που κινούνται με άνθρακα γιατί διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις εκπομπές CO2. Ως εκ τούτου, χρειαζόταν περισσότερο αέριο ως εφεδρικό για την αστάθεια των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ταυτόχρονα, η Γερμανία και άλλες χώρες (όπως η Ολλανδία) μείωσαν τη δική της παραγωγή φυσικού αερίου (Γερμανία κατά 50%) ως συνέπεια του γεγονότος ότι δεν ήταν δημοφιλής στον τοπικό πληθυσμό που επηρεάστηκε από αυτό. Αλλά αναζητούσαμε και μια διαφοροποίηση από το ρωσικό φυσικό αέριο την περίοδο που ήμουν υπουργός. Έκανα μια πρόταση στους Αμερικανούς ότι θα κατασκευάζαμε δύο τερματικούς σταθμούς LNG – ήταν τον Ιανουάριο του 2019. Τους είπα ότι πρέπει να είμαστε πιο ανεξάρτητοι. Αλλά στο τέλος της ημέρας δεν κατασκευάστηκαν επειδή καμία γερμανική εταιρεία φυσικού αερίου ή καταναλωτής δεν ήταν έτοιμος να αγοράσει αμερικανικό αέριο σε σημαντικά υψηλότερες τιμές. Και αυτή ήταν η ίδια κατάσταση σε άλλες χώρες. Όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τα πάντα. Παρεμπιπτόντως, η Ελλάδα μπορεί να γίνει σημαντικός ενεργειακός κόμβος και παραγωγός για την Ευρώπη. Θυμάμαι όταν είχαμε συνομιλίες με τις ελληνικές αρχές την περίοδο 2010-12, καθώς θέλαμε να επενδύσουμε σε μεγάλη κλίμακα σε ηλιακούς συλλέκτες στην Ελλάδα. Αλλά εκείνη την εποχή δεν οδήγησε ποτέ σε σημαντικά αποτελέσματα.
Γιατί;
Η ιδέα μας ήταν ότι οι ιδιοκτήτες γης και οι μικροκαλλιεργητές θα κρατούσαν αυτά τα ηλιακά πάνελ και αυτό αμφισβητήθηκε από άλλες πλευρές στην Ελλάδα. Ποτέ δεν κατάλαβα ακριβώς γιατί, αλλά ποτέ δεν έγινε αντιληπτό, αν και ήταν μια μεγάλη ευκαιρία και για τις δύο χώρες. Η ιδέα τότε δεν ήταν να εξάγουμε ηλεκτρική ενέργεια στη Γερμανία αλλά να επενδύσουμε με ευρωπαϊκά χρήματα για να απελευθερωθεί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Μπορώ να φανταστώ ότι υπήρξε κάποια αντίσταση από ορισμένους τομείς, όπως έγινε και σε άλλες χώρες.
Η Γερμανία έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους. Πώς βίωσες εκείνη την περίοδο; Συμφωνούσατε τότε με την άποψη του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ότι ίσως ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να φύγει από την ευρωζώνη;?
Όχι. Ήταν πάντα σαφές ότι ήταν προς το συμφέρον της ΕΕ να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη – και η καγκελάριος Μέρκελ ενήργησε ανάλογα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ως αρχηγός του προσωπικού της στην Καγκελαρία, την υποστήριξα ολόψυχα. Φυσικά, η κυβέρνηση Τσίπρα έπρεπε να δεχτεί και να εφαρμόσει μέτρα για να σταθεροποιήσει την οικονομία και στην Ελλάδα. Αυτή η στρατηγική αποδείχθηκε σωστή. Σήμερα η Ελλάδα μπορεί να είναι πολύ περήφανη για όσα έχει πετύχει με τις προσπάθειές της με την υποστήριξη της Ε.Ε. Και μου δίνετε μια ακόμη ευκαιρία να πω ότι ντρέπομαι για κάποια ακατάλληλα αποσπάσματα που ακούγονταν μερικές φορές σχετικά με την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ.
Ποια είναι τα σημάδια από τη γερμανική οικονομία σήμερα; Κάποιοι ανησυχούν για τον κίνδυνο να μετατραπεί η Γερμανία από ατμομηχανή της ευρωζώνης σε ασθενή.
Η Γερμανία είναι οικονομικά προπύργιο στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό βοήθησε επίσης τις ευρωπαϊκές χώρες να αναπτυχθούν στο πλαίσιο των σχέσεων αμοιβαίας ανταλλαγής. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια ύφεση στη Γερμανία πιθανότατα θα επηρεάσει και άλλες χώρες της Ευρώπης.