Λίγο πριν από τη συμπλήρωση 15 χρόνων από την εκλογή του σε αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, ο Ιερώνυμος μιλά στην Καθημερινή για μια σειρά θεμάτων.

«Η κρίση υποχωρεί, αλλά αυτό που μένει είναι η παρακμή», λέει για την τρέχουσα κατάσταση, τονίζοντας ότι χρειάζεται η Εκκλησία να εναρμονιστεί με την εποχή και τη σημασία του επανευαγγελισμού.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μιλά για τη σχέση του με την πολιτική ηγεσία, θυμίζοντας συνομιλίες με τον αρχηγό της κεντροδεξιάς Κυριάκο Μητσοτάκη και τον αριστερό αντίπαλό του Αλέξη Τσίπρα. Μιλάει επίσης για τους ανθρώπους που τον ενέπνευσαν, για το όραμά του για το μέλλον της Εκκλησίας της Ελλάδος και για τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που τον περιμένουν. Συζητά τη σημασία της χρήσης της περιουσίας της Εκκλησίας και γιατί είναι κρίσιμο να προχωρήσουμε στην υλοποίηση του έργου Σχιστού. Αποκαλύπτει παρεμβάσεις για το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ουκρανίας και τη σημασία της σχέσης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ο αρχιεπίσκοπος εκφράζει επίσης ανησυχία για την κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και καλεί την πολιτική ηγεσία να σχηματίσει ενιαίο μέτωπο σε αυτό και σε άλλα μείζονα ζητήματα.

Φαίνεται ότι υπάρχει αυξανόμενη βαρβαρότητα στην ελληνική κοινωνία, καθώς καθημερινά φέρνουν νέες αναφορές για εγκλήματα, κακοποίηση παιδιών κ.λπ.

Κάθε περίοδος έχει μια ταυτότητα. Νομίζω ότι έχουμε πάει πολύ μακριά, τόσο με το τι συμβαίνει όσο και με τον τρόπο που καλύπτεται. Γιατί αυτό που έπαθε εκείνο το καημένο το κοριτσάκι το φέρνουν σε κάθε σπίτι με το να είναι συνεχώς στις ειδήσεις. Βοηθάει αυτό; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό που συμβαίνει είναι παρακμή. Είπαμε κάποτε ότι η κρίση θα περάσει, κάθε κρίση τελειώνει, αυτό που μένει είναι η παρακμή. Η παρακμή είναι τεράστια και τη βλέπουμε καθημερινά όλο και περισσότερο. Ίσως πρέπει να συνεννοηθούμε. Με απασχολούν όλα αυτά και με στεναχωρεί, περνάμε κρίση, παρακμή.

Τι σου λένε τα πολλά άτομα που συναντάς; Γιατί ακούς την κοινωνία.

Παράξενα πράγματα, και άκρως αντίθετες. Ένας νεαρός, απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ήρθε και μου είπε: «Θέλω δουλειά, τέσσερις ή πέντε ώρες την ημέρα, όχι παραπάνω και θέλω πολύ ελεύθερο χρόνο». Τον ρώτησα αν έκανε κάτι άλλο στο πλάι, κάποια έρευνα ίσως. «Όχι» απάντησε, «Δεν κάνω τίποτα άλλο». Και τι θα κερδίσετε για αυτές τις ώρες εργασίας; Είπα. Έχεις άλλη δουλειά; «Όχι», είπε. «Η μητέρα μου μου άφησε ένα μικρό διαμέρισμα και μένω εκεί. 500 ευρώ μου φτάνουν, θα φάω, θα κοιμηθώ και θα πάω βόλτα τον σκύλο μου». Είπα: «Μα είσαι 33 χρονών! Δεν σκέφτεσαι να κάνεις οικογένεια;» “Αστειεύεσαι?” είπε και γέλασε. «Μπορείς να τα έχεις όλα, γιατί να κάνω εγώ οικογένεια;» «Μα δεν έχεις όνειρα;» Τον ρώτησα. «Και ποιος κέρδισε κάτι από τα όνειρα;» με ρώτησε. Έμεινα άναυδος.

Σε μια μεταβαλλόμενη κοινωνία όπου η επικοινωνία είναι σημαντική, έχετε σκεφτεί να χρησιμοποιήσετε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Όχι, όλα αυτά έχουν πάει πολύ μακριά. Το ερώτημα είναι να μπορούμε να οραματιστούμε τη λέξη «επαναευαγγελισμός». Τι μπορούμε να κάνουμε με όρους ποιμενικής, για να σοβαρευτούμε, να εκσυγχρονιστούμε με την καλή έννοια, να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τους «λεγόμενους» χριστιανούς, τους αυστηρούς, αυτούς που είναι σκληροί με όλους εκτός από τον εαυτό τους. Κάνουμε μικρά βήματα, για να δούμε πώς θα πάει.

Πώς βλέπετε το ταξίδι σας μέχρι τώρα και τις προκλήσεις που έχετε μπροστά σας;

Αποφοίτησα από την αρχαιολογία και ακολούθησα τον κλάδο της ανασκαφής. Πήγα σε ανασκαφές και ενώ ήμουν βοηθός στο πανεπιστήμιο γνώρισα έναν ιερέα που αργότερα έγινε μητροπολίτης Θήβας και Λιβαδειάς. Δεν είχε υψηλή μόρφωση αλλά ήξερε να αγαπά. Δραστηριοποιήθηκε βοηθώντας τους κωφάλαλους, γιατί τότε δεν υπήρχε νοηματική γλώσσα όπως τώρα. Επινόησε μια δική του νοηματική γλώσσα, πρακτική, το 1940 και δημιούργησε ένα κύμα για κωφάλαλους σε όλη την Ελλάδα. Ήταν ένας απλός άνθρωπος και με συγκίνησε όσο κανέναν άλλον και έγινε πρότυπο. Έχουν περάσει 55 χρόνια από τότε και 15 χρόνια από τότε που είμαι αρχιεπίσκοπος. Έχω πάρει εμπειρίες από όλα αυτά τα χρόνια, τα καλά και τα κακά, τις συγκρούσεις με το κράτος, τα επιχειρήματα, τα πάντα. Δεν έχω δικαίωμα να φύγω μετά από 55 χρόνια χωρίς να αφήσω το στίγμα μου, με αυτά που έχω ζήσει, αυτά που έχω εμπνευστεί, αυτά που θα ήθελα να κάνω τώρα. Ο Θεός με ευλόγησε να βρίσκομαι εδώ που βρίσκομαι σήμερα και ενώ κάθε αρχιεπίσκοπος στη θητεία του χειροτονεί έξι, επτά ή οκτώ αρχιερείς, κατά τη διάρκεια της θητείας μου – μετρώντας αυτούς της τελευταίας Ιεράς Συνόδου – είναι 57 στους 80. Ο καθένας από αυτούς ήταν ο αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, αυτό είναι σημαντικό, και καταφέραμε επίσης να μην παρέμβει το κράτος στην επιλογή.

Ο Μητσοτάκης ή ακόμα και ο Τσίπρας μπορεί να μου έλεγαν «θα ήθελα αυτό ή εκείνο». Και θα έλεγα: «Αν είναι στο πεδίο μας, θα το έκανα ευχαρίστως. Αν δεν είναι, δεν μπορώ». Και αυτό βοήθησε ώστε σήμερα να έχουμε μια ομόφωνη ιεραρχία. Το πνεύμα είναι εκεί για να πάει λίγο παραπέρα.

Με ποιο όραμα, τι σχέδιο;

Επιτρέψτε μου να σας παραπέμψω στην ομιλία του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη στο Σχιστό. Ήταν μια μεγάλη ανακάλυψη στην ιστορία μας. Μετά από πολλές συζητήσεις, του είπα ότι δεν βρισκόμαστε ούτε στην περίοδο του βασιλιά Όθωνα, ούτε στις κυβερνήσεις μετά από αυτόν, έχουμε μπει σε μια νέα εποχή και θέλουμε να την εκμεταλλευτούμε και να κάνουμε τη δουλειά μας. Θέλουμε να μας δώσετε ελευθερία στη χρήση της περιουσίας μας. Ας καθίσουμε, να δούμε τι έχουμε, τι θέλουμε, να καταλάβουμε. Ελάτε να μας βοηθήσετε να δουλέψουμε μαζί για να κάνουμε κάτι καλό, να βοηθήσουμε τον κόσμο. Έχουμε ιδρύματα που κινδυνεύουν αυτή τη στιγμή. Γιατί, αν έχουμε περιουσιακά στοιχεία; Δεν έχουμε ούτε κατάλληλους μηχανικούς ούτε άτομα με σχετική εμπειρία για να τα εκμεταλλευτούμε μόνοι μας. Πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας. Μου είπε, «το Ελληνικό Ταμείο Περιουσίας είναι στη διάθεσή σου για να σου ετοιμάσει το έργο». Δεν είπε «κάνε αυτό ή εκείνο» ή «αυτό είναι καλό, όχι εκείνο, δώσε το εκεί», όπως στο παρελθόν. Ήταν ειλικρινής. Μας δίνει τα εργαλεία και ξεκινά μια συνεργασία. Το πρώτο πράγμα που είπαμε ότι θα χρησιμοποιήσουμε είναι το Schisto. Από 1.900 εκτάρια γης αρχικά, έχουμε πέσει στα 300. Έχει γίνει χωματερή για σκουπίδια και συντρίμμια. Υπάρχει μια μελέτη σε εξέλιξη και προχωρά. Θα συμβεί; Είναι ένα όραμα. Δεν είναι μόνο αυτό. Έχουμε ακίνητα σε όλη την Ελλάδα. Θέλουμε . Ήμουν μόνος. Τώρα λέω, αν ήμουν σαν αυτούς που έκαναν συλλαλητήρια, θα τα παρατούσα.

Κάποιοι λένε ότι αν ζούσε ο αείμνηστος αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κατά τη διάρκεια της διάσωσης, κατά τη διάρκεια της συμφωνίας για το όνομα των Πρεσπών, θα συγκέντρωνε φωνητικά τον λαό.

Κοίτα, αυτά τα θέματα δεν είναι δικά μας να τα αντιμετωπίσουμε, είναι στα χέρια άλλων. Και αν μου επιτρέπεται να δώσω μια συμβουλή, οι πολιτικοί πρέπει να έχουν τη δική τους γνώμη για μικρά πράγματα, αλλά για μεγάλα πράγματα, όπως οι σχέσεις με την Τουρκία, θα πρέπει να είναι ενωμένοι.

Υπάρχει κάτι που σε κρατά ξύπνιο το βράδυ;

Πολύ. Θα ήθελα ο διάδοχός μου να συνεχίσει αυτή την προσπάθεια, θα ήθελα να είναι μια προσπάθεια που πάει χέρι-χέρι, με ειλικρινή και ειλικρινή συνεργασία. Και είναι σημαντικό η Εκκλησία να είναι ελεύθερη να επιλέξει το προσωπικό της.