Σε πολύ διαφορετικό πλαίσιο διεξάγονται οι φετινές πανελλαδικές εισαγωγικές εξετάσεις στα πανεπιστήμια. Το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα – ανάμεσα σε δύο βουλευτικές εκλογές – είναι μοναδικό. Ενώ οι πρώτες εκλογές, στις 21 Μαΐου, έδειξαν ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι θέλουν σταθερότητα, ο επόμενος γύρος, στις 25 Ιουνίου, υπογραμμίζει το γεγονός ότι αυτό δεν είναι εγγυημένο. Οι υποψήφιοι στις σημερινές εξετάσεις, οι σημερινοί μαθητές και οι οικογένειές τους μπορούν να προσβλέπουν σε ένα σταθερό εκπαιδευτικό περιβάλλον, παρόλο που αυτό δεν είναι εξασφαλισμένο. Η δεύτερη, πιο σημαντική διαφορά, είναι η ξαφνική είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας. Είναι πιθανό ότι πολύ σύντομα θα δούμε ριζικές αλλαγές στον ακαδημαϊκό χώρο, τα επαγγέλματα, την οικονομία και τα κοινωνικά πρότυπα που συνθέτουν τον κόσμο στον οποίο τα παιδιά μας κάνουν τα πρώτα τους βήματα.

Κανείς δεν ξέρει πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει τη ζωή μας, καθώς οι προβλέψεις κυμαίνονται μεταξύ των άκρων της απελευθέρωσής μας από ανούσιες δραστηριότητες που βασίζονται στη μνήμη και στην επανάληψη, και στην εξαφάνισή μας. Η νεολαία μας αντιμετώπιζε ήδη ένα δύσκολο έργο, έπρεπε να επιλέξει την κατεύθυνση και το επάγγελμα της ζωής της σε μια ηλικία που γνώριζε ελάχιστα από τον κόσμο. Τώρα η πρόκληση είναι ακόμη μεγαλύτερη, καθώς ο ίδιος ο κόσμος αλλάζει, όχι μόνο η κατανόησή τους γι’ αυτόν. Κι όμως, εξακολουθούμε να απαιτούμε από τα παιδιά μας να μάθουν πράγματα που η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να πετύχει πιο γρήγορα και πιο εύκολα – να μάθουν πώς να μαθαίνουν, να απομνημονεύουν γεγονότα και μεθόδους, να κατανοούν και να προβλέπουν, να συνθέτουν νέα γνώση με αυτά που ξέρουν, να αναζητούν νέες λύσεις σε παλιά και νέα προβλήματα.

Η απομνημόνευση πραγμάτων είναι, φυσικά, χάσιμο χρόνου. Ωστόσο, η όλη προσπάθεια δεν είναι μάταιη. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η ανθρωπότητα προσαρμόζεται – στηρίζεται σε αυτό που γνωρίζει μέχρι να καταλάβει τι συμβαίνει και μετά αλλάζει ανάλογα. Αυτό θα κάνει η νεολαία μας. Και, όσο ευφυείς και αν γίνουν οι μηχανές, πάντα θα τους λείπει η ελεύθερη βούληση. Δεν θα μάθουν επειδή το επιλέγουν αλλά επειδή δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Δεν μπορούν να καταλάβουν το άγχος του αγώνα για επιβίωση, ούτε τη χαρά ενός ελεύθερου ατόμου στην κοινωνία. Εάν η πειθαρχία της μάθησης συνδυάζεται με το έμφυτο πνεύμα συνεργασίας και το θάρρος μας για εξερεύνηση και αυτοσχεδιασμό, δεν έχουμε λόγο να φοβόμαστε το μέλλον.