«Με ισχυρή πολιτική εντολή και με το σημαντικό διεθνές μας κεφάλαιο, νομίζω ότι έχει έρθει η ώρα να αντιμετωπίσουμε τις πληγές του παρελθόντος και τις προκλήσεις του μέλλοντος», λέει ο Γιώργος Γεραπετρίτης στην πρώτη, αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε ως υπουργός Εξωτερικών. .
Λίγες μέρες έχουν περάσει από τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Βίλνιους, που μπορεί να οδηγήσει σε επαναπροσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας. Ο Γεραπετρίτης κάνει λόγο για την ανάγκη υιοθέτησης μιας τολμηρής ατζέντας ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, ενώ αναφέρεται στις επαφές που θα έχει με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, αλλά και στο ενδεχόμενο νέας συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο.
Πώς νιώσατε όταν ο Πρωθυπουργός σας είπε ότι θα αναλάβετε το Υπουργείο Εξωτερικών; Πώς σκοπεύετε να εργαστείτε ως υπουργός;
Αντιλαμβάνομαι πλήρως τη σημασία και τα διακυβεύματα που εμπλέκονται στην ηγεσία ενός υπουργείου συνυφασμένου με την ίδια την ύπαρξη, την ιστορία και τη διεθνή εικόνα της χώρας. Ένιωσα τιμή και ένιωσα ότι ανέλαβα μεγάλη ευθύνη. Η χώρα μας δεν έχει εξαρτημένη εξωτερική πολιτική. έχει επιτύχει αυτοπεποίθηση και διεθνή αναγνώριση αναπτύσσοντας όλες τις πηγές ισχύος της ελληνικής κοινότητας σε όλο τον κόσμο. Στόχος μου θα είναι να ενισχύσω μια προορατική προσέγγιση και τη δημόσια διπλωματία και να χτίσω μια πολύπλευρη εξωτερική πολιτική. Πρόθεσή μου είναι να εργαστώ ώστε οι Έλληνες να νιώθουν περήφανοι και προστατευμένοι. Αισθάνομαι ειλικρινά ότι είμαι υπόλογος σε όλους τους Έλληνες πολίτες και στις επόμενες γενιές.
Συμμετείχατε ίσως στην πιο σημαντική συνάντηση των ηγετών Ελλάδας και Τουρκίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Πιστεύετε ότι θα συνεχιστεί η σημερινή ήρεμη ατμόσφαιρα στο Αιγαίο;
Σε κλίμα επιθυμίας για αμοιβαία κατανόηση πραγματοποιήθηκε η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο στο Βίλνιους. Ξεκινάμε διάλογο με καλές προθέσεις και θέλουμε αυτή η νέα προσπάθεια να χαρακτηριστεί από ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη. Ένα πρώτο βήμα έγινε. Η ηρεμία που επικρατεί αυτή τη στιγμή στο Αιγαίο είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να είναι γόνιμη αυτή η νέα αρχή. Αλλά θα χρειαστεί χρόνος και συνέπεια για να φτάσουμε σε μια προοπτική αληθινής φιλίας, ειρήνης και συνεργασίας.
Είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν στη διαδικασία της πραγματικής εξομάλυνσης των σχέσεών του με τη Δύση ή πρόκειται για απάτη;
Δεν μπορώ να μιλήσω για το τι καθορίζει την προσέγγιση του Τούρκου Προέδρου. Η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί ένα κλίμα συνεργασίας και διαλόγου. Προσωπικά ανυπομονώ να οικοδομήσω μια αξιόπιστη και σταθερή σχέση με τον Τούρκο ομόλογό μου, με τον οποίο έχω ήδη κάνει τα πρώτα βήματα προς έναν άμεσο δίαυλο επικοινωνίας. Όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση και συγκεκριμένα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η θέση της Ελλάδας είναι γνωστή και συνεπής: η πρόοδος στις ευρωτουρκικές σχέσεις θα συνέβαλε στη σταθερότητα σε μια εξαιρετικά εύθραυστη περιοχή. Αλλά και αντίστροφα, η πρόοδος στην εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας είναι ουσιαστικό στοιχείο για μια προσέγγιση Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας. Σε κάθε περίπτωση, θα παίξουμε ενεργό ρόλο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε όποιες αποφάσεις και συμπεράσματα υιοθετηθούν για την Τουρκία.
Βλέπετε προοπτικές για κοινές πρωτοβουλίες για την εκμετάλλευση των πόρων (υδρογονανθράκων) κ.λπ.; Ή μήπως αυτή είναι μια ξεπερασμένη συζήτηση;
Η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει πρωτοφανή ενεργειακή αυτονομία και έχει εξελιχθεί σε κόμβο που συμβάλλει αποφασιστικά στην ενεργειακή διαφοροποίηση και ανεξαρτησία της Ευρώπης. Ένα παράδειγμα αυτής της πολιτικής είναι ότι τον περασμένο Μάιο εξασφαλίσαμε το 50% των ενεργειακών μας αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κάτι που είναι ένα τεράστιο βήμα προς τον απογαλακτισμό της χώρας μας από τα ορυκτά καύσιμα. Θα συνεχίσουμε να προχωράμε ανεξάρτητα με στόχο την ενεργειακή αυτονομία της χώρας.
Πώς θα μπορούσαν οι ΗΠΑ να εγγυηθούν την ασφάλεια της Ελλάδας; Με ποιοτικό πλεονέκτημα στον εξοπλισμό που παρέχει στην Ελλάδα σε σύγκριση με την Τουρκία, δωρεάν στρατιωτική βοήθεια, ή εγγυήσεις ότι δεν θα υπάρξουν τουρκικές υπερπτήσεις;
Οι σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Με βάση την επικαιροποιημένη Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας, η οποία αναβάθμισε ποιοτικά τη στρατηγική θέση της Ελλάδας, πετύχαμε ισχυρή αμυντική συνεργασία και εμβαθύνουμε τον πολιτικό μας διάλογο. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο να υπάρξει περαιτέρω ενίσχυση των αμυντικών μας συστημάτων από τις ΗΠΑ. Όσον αφορά το Κογκρέσο, έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι οι πωλήσεις αμυντικών όπλων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον των συμμάχων του ΝΑΤΟ.
Τι ακριβώς είναι το μορατόριουμ που φαίνεται να ισχύει στο Αιγαίο και θα συνεχιστεί; Θα περιλαμβάνει μη υπερπτήσεις και αποφυγή στρατιωτικών ασκήσεων σε ορισμένες περιοχές;
Η ήρεμη ατμόσφαιρα που έχει επικρατήσει στο Αιγαίο έχει δύο στόχους. Αφενός, για τον περιορισμό των πιθανών κινδύνων από τυχόν λειτουργικές δραστηριότητες. Από την άλλη, έχετε έναν μόνιμο μηχανισμό άμεσης επικοινωνίας για την αποκλιμάκωση τυχόν κρίσεων που προκύπτουν. Είναι, πιστεύω, κοινή βούληση και των δύο μερών να διατηρήσουν αυτές τις συνθήκες.
Είστε έμπειρος δικηγόρος με εκτεταμένο υπόβαθρο σε διεθνείς διαπραγματεύσεις. Έχοντας δει τους σχετικούς φακέλους, πιστεύετε ότι υπάρχει δίκαιη και βιώσιμη λύση στα ελληνοτουρκικά ζητήματα που να είναι και πολιτικά εφικτή;
Προερχόμενος από το χώρο της νομικής επιστήμης και έχοντας την ορθολογική διαδικασία σκέψης ενός ακαδημαϊκού, στόχος μου είναι να ακολουθήσω μια εξωτερική πολιτική αρχών και κανόνων. Σέβομαι και ακούω τις θέσεις όλων των κρατών όταν μπαίνω σε οποιαδήποτε συζήτηση, αλλά πιστεύω ότι δεν μπορούμε να αποστασιοποιούμαστε από παγιωμένες θέσεις του διεθνούς δικαίου, όπως, ειδικότερα, οι αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ο σεβασμός της κυριαρχίας και της κυριαρχίας. δικαιώματα και αφοσίωση στα καθολικά δικαιώματα. Δεν θα ήθελα να προδικάσω την έκβαση της προσπάθειας επανέναρξης των ελληνοτουρκικών συνομιλιών. Ωστόσο, αξίζει να βασιστούμε στη θετική ατμόσφαιρα των τελευταίων μηνών και στην κοινή δήλωση των ηγετών των δύο χωρών μετά την πρόσφατη συνάντησή τους. Να εμπλακούν δηλαδή σε μια διαδικασία προσέγγισης υπό την εποπτεία και ευθύνη των δύο Υπουργών Εξωτερικών. Αυτή η διαδικασία θα περιλαμβάνει τρεις πυλώνες: πολιτικό διάλογο, θετική ατζέντα συνεργασίας σε συγκεκριμένα θέματα και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Σημαντικά ορόσημα αυτού του οδικού χάρτη θα είναι η διεξαγωγή του 4ου Ύπατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη φέτος και οι τακτικές μου επαφές με τον Τούρκο ομόλογό μου. Στο πλαίσιο αυτό, οι δύο ηγέτες (Μητσοτάκης και Ερντογάν) ενδέχεται να συναντηθούν και στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, στη Νέα Υόρκη, τον Σεπτέμβριο.
Η επικρατούσα πεποίθηση είναι ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Μπορούν να γίνουν μια win-win κατάσταση;
Δεν μπορείς να υπεραπλουστεύσεις τις διεθνείς σχέσεις. Η πρόσφατη απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδειξε ότι υπάρχουν πολύ λιγότερες βεβαιότητες και σταθερές στις διεθνείς σχέσεις από ό,τι νομίζουμε. Σε σχέση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είναι βέβαιο ότι η συνέχιση του κλίματος ηρεμίας και αποφυγής έντασης αποτελεί από μόνη της μια αμοιβαία επωφελή κατάσταση, ένα μεγάλο επίτευγμα. Το κλίμα αντιπαράθεσης που επικρατούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα στο παρελθόν ήταν εξαιρετικά επιζήμιο και για τις δύο χώρες και για την περιφερειακή σταθερότητα. Καθήκον των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας είναι να διερευνήσουν τις δυνατότητες εδραίωσης και ανάπτυξης αυτής της καλής ατμόσφαιρας, προώθησης του οδικού χάρτη και ευρύτερα ανάπτυξης πολυεπίπεδων οδών διμερούς συνεργασίας. Οι καλές σχέσεις θα ανοίξουν το δρόμο για ουσιαστικές συζητήσεις. Δεν είμαστε ακόμη εκεί, αλλά με μια ισχυρή πολιτική εντολή και με το σημαντικό διεθνές μας κεφάλαιο, νομίζω ότι έχει έρθει η ώρα να αντιμετωπίσουμε τις πληγές του παρελθόντος και τις προκλήσεις του μέλλοντος. Μια τολμηρή ατζέντα είναι κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές.
Πολλά ακούγονται για το Κυπριακό. Πιστεύετε ότι υπάρχει περιθώριο να ξεκινήσει μια διαδικασία;
Για την Ελλάδα, η εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης, λειτουργικής και αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο Κυπριακό αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής. Υποστηρίζουμε τη δημιουργία των συνθηκών για τη λύση του Κυπριακού, υποστηρίζουμε αταλάντευτα τη λύση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας στο πλαίσιο που διαμορφώνεται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο και δεν αποδεχτείτε οποιαδήποτε συζήτηση για λύση δύο κρατών. Πριν από λίγες μέρες είχα την τιμή να επισκεφθώ την Κύπρο, την πρώτη μου επίσκεψη από τότε που ανέλαβα Υπουργός Εξωτερικών. Έγινα δεκτός από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και συναντήθηκα με τον Κύπριο ομόλογό μου, με τον οποίο διατηρώ άριστη συνεργασία. Η κοινή μας αντίληψη είναι ότι η ευρωπαϊκή θέση, όπως αντικατοπτρίζεται στα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που εκφράζει την ετοιμότητα της Ένωσης να διαδραματίσει ενεργό υποστηρικτικό ρόλο σε όλα τα στάδια της διαδικασίας υπό τα Ηνωμένα Έθνη, ανοίγει ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας.
Δεν είστε επαγγελματίας πολιτικός, αλλά έχετε βρεθεί στο επίκεντρο της εφαρμογής σημαντικών πολιτικών. Ποια ήταν τα προηγούμενα χρόνια η πιο δύσκολη στιγμή που αντιμετωπίσατε ως στενός συνεργάτης του Πρωθυπουργού;
Χωρίς δεύτερη σκέψη η διαχείριση των συνεπειών του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη. Επειδή αυτό το θέμα δεν ήταν καθαρά διοικητικό ή πολιτικό. ήταν πρωτίστως συναισθηματικό. Ήταν μια πρωτοφανής εθνική τραγωδία, που μας σημάδεψε όλους λόγω της αδικαιολόγητης απώλειας μεγάλου αριθμού ανθρώπων, ιδιαίτερα νέων. Έπρεπε να αντιμετωπιστεί ο πόνος και η απογοήτευση των συγγενών των θυμάτων. Εργαστήκαμε σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση, ερευνώντας διεξοδικά τα αίτια του ατυχήματος και προσπαθώντας να λύσουμε τις ελλείψεις που οδήγησαν σε αυτό. Η υπόθεση διερευνάται ταχύτατα από τη δικαιοσύνη, ενώ ολοκληρώνονται τα έργα αναβάθμισης της ασφάλειας των σιδηροδρόμων.
Η Ελλάδα επιθυμεί να παίξει ρόλο στα Δυτικά Βαλκάνια. Υπάρχει κάποιο πρακτικό σχέδιο για να αντιμετωπιστεί αυτό όσον αφορά τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, το Κοσσυφοπέδιο, τη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία;
Η Ελλάδα διαδραματίζει ήδη σημαντικό ρόλο στα Δυτικά Βαλκάνια. Πριν από λίγες μέρες, στις 21 Ιουνίου, είχαμε την 20ή επέτειο από την ιστορική Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης, η οποία αναφέρει ρητά ότι το μέλλον των Βαλκανίων βρίσκεται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η χώρα μας παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην ανάπτυξη, την ασφάλεια, την ευημερία και το ευρωπαϊκό πεπρωμένο των Δυτικών Βαλκανίων, καθώς η ολοκλήρωσή τους είναι απαραίτητη για την ασφάλεια και τα συμφέροντα της ίδιας της Ένωσης. Υποστηρίζουμε επίσης σταθερά την ευρωπαϊκή πορεία της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, ενώ υποστηρίζουμε τη συνέχιση του διαλόγου Βελιγραδίου-Πρίστινα και τις προσπάθειες του Ειδικού Εκπροσώπου της Ένωσης προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε εξίσου σταθεροί στην αποφασιστικότητά μας να δούμε τη Βόρεια Μακεδονία ενσωματωμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο της συνεπούς και καλής πίστης εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών. Σε ό,τι αφορά την Αλβανία, είναι προφανές ότι η ευρωπαϊκή της πορεία συνδέεται άμεσα με την ανάγκη συμμόρφωσης με τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου. Για εμάς, η υπόθεση της σύλληψης και της κράτησης του Φρέντι Μπελέρι δεν είναι μόνο αγκάθι στις διμερείς μας σχέσεις αλλά και δοκιμασία για το κράτος δικαίου στη γειτονική χώρα.
Έφτασε, επιτέλους, η ώρα για κάποιες αλλαγές, θεσμικές και διοικητικές, στο Υπουργείο Εξωτερικών για να γίνει η διπλωματία πιο αποτελεσματική αλλά και πιο ενεργή;
Το εξαιρετικά σύνθετο έργο του Υπουργείου Εξωτερικών μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν βασιστούμε στο μεγαλύτερο πλεονέκτημά του, το ανθρώπινο δυναμικό του. Οι αξιωματούχοι μας έχουν εξαιρετικό επίπεδο εκπαίδευσης και εμπειρίας και είναι διαποτισμένοι με υψηλό αίσθημα ευθύνης. Ωστόσο, για να μπορέσουν να αποδώσουν στο μέγιστο βαθμό και να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις της σύγχρονης διπλωματίας, πρέπει να τους παρέχουμε τα απαραίτητα εργαλεία. Η ενίσχυση του προϋπολογισμού, ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης και των διαδικασιών, η ψηφιακή αναβάθμιση, η επένδυση στην εκπαίδευση, η δια βίου μάθηση και η καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων είναι μερικά από αυτά. Σκοπεύω να εργαστώ συστηματικά για να τα παρέχω. Μαζί, χρησιμοποιούμε όλο το προσωπικό για να επιτύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα στην εξωτερική μας πολιτική.